Even geleden liep ik een dag mee op een psychiatrische (crisis) afdeling in Haarlem. Het was op mijn verzoek, omdat ik bijzonder goede verhalen had gehoord over de werkwijze van het team op deze afdeling. De teammanager had een paar jaar geleden besloten het personeelskantoor af te breken. Een controversieel besluit, want in de regel is het personeelskantoor in de klinische GGZ een vanzelfsprekendheid. Niemand die het vreemd vindt, niemand die erover klaagt. Maar het is interessant om juist bij die vanzelfsprekendheden stil te staan en de vraag te stellen: waarom doen we dit zo? En omdat het hier over de zorg gaat: “is dit in het belang van de patiënt?”
Door Pepijn van der Weide
Tijdens mijn studie sociologie deed ik onderzoek naar de relatie tussen medewerkers en patiënten in een psychiatrische kliniek. Ik gebruikte daarbij de theorie van Ervin Goffman over totale instituties.
Dat zijn organisaties waar mensen voor langere tijd 24 uur per dag, zeven dagen per week verblijven. Het gaat om kloosters, legereenheden, gevangenissen en psychiatrische inrichtingen. Kort gezegd hebben al deze organisaties volgens Goffman het probleem dat er tussen medewerkers en bewoners (of: patiënten) een ongelijke machtsverdeling ontstaat. Experimenten uit de psychologie tonen hetzelfde aan: zet mensen bij elkaar, verdeel ze in twee groepen, geef de ene groep macht en het kan goed misgaan.
In het licht van Goffman kan het personeelskantoor, naast een prettige werkplek voor medewerkers, volgens mij ook gezien worden als een fysiek statement naar patiënten. Ik heb nog geen afdeling meegemaakt waar patiënten het kantoor binnen mogen. Sterker nog, als een patiënt voet zet over de drempel, wordt hij of zij daar vaak stevig op aangesproken. Dit gedrag van medewerkers zou buiten de context van de kliniek als provocerend gezien worden. Het illustreert op de vierkante centimeter het gevaar van een ongelijke machtsbalans binnen de muren van een totale institutie.
Terug naar de afdeling. Het kantoor was niet helemaal afgebroken, er stond nog een balie waar computers waren ingebouwd. Medewerkers schreven daar hun rapportages, patiënten zaten er gezellig bij met een kop thee. De dag dat ik daar te gast was kwam ik tot de conclusie dat het heel prettig werken is in de psychiatrie zonder personeelskantoor. Voor medewerkers en voor patiënten.
© Nationale Zorggids/Pepijn van der Weide
Klik hier voor meer over totale instituties.
Beste Meneer/mevrouw, Mijn naam is Laura van der Weijden en ik studeer HBO-V op Avans in 's-Hertogenbosch. Voor mijn afstudeerstage ga ik een onderzoek doen over kantoorloos werken. Ik zou graag in contact willen komen met Pepijn van der Weide. Zou u mij in contact kunnen brengen met Dhr. van der Weide? Met vriendelijke groet, Laura van der Weijden