Het programma het 'Familiediner' laat vaak pijnlijke voorbeelden zien van zulke 'verbroken verbindingen'. Niet zelden is het een kleinkind, neefje of nichtje die de familiebanden van de generaties boven hen wil herstellen om samen weer familie te kunnen zijn. Soms is er een belangrijk feest als een huwelijk in aantocht.

Een simpel ‘sorry’ of 'we gaan het weer met elkaar proberen’ is helaas niet voor elke familie weggelegd. De oorzaak zit dieper, veel dieper. Er waart onverwerkte rouw of een onbespreekbaar trauma door de familie. Van nature zijn familieleden loyaal aan elkaar maar bij onverwerkt verdriet en trauma is dat niet meer vanzelfsprekend. Het niet kunnen of willen praten over groot verdriet of trauma heeft als gevolg dat het gaat functioneren als een familiegeheim. Soms is er ook werkelijk sprake van een (gedeeltelijk) geheim zoals seksueel misbruik, huiselijk geweld of een fataal ongeluk in huiselijke kring.

Familietragedie

Wanneer er sprake is van een  groot zwijgen raakt de communicatie tussen familieleden onderling verstoord. Men gaat, bewust of onbewust, op een krampachtige manier om met de waarheid. De ene helft van de familie weet het wel, de andere helft niet. 

Het kan een bewuste keuze zijn niet over het grote verdriet of gruwelijke ervaringen te willen praten. Omdat de pijn te groot is of om kinderen en kleinkinderen te beschermen of uit schaamte of vanwege schuldgevoelens. Toch kan dit zo bij kinderen wel een schijngevoel van veiligheid en geborgenheid geven. Het maakt hen soms onzeker en angstig. 

Familietragedies worden, onverwerkt, doorgegeven aan de volgende generaties. Net als de verstoorde patronen in de communicatie. Daar waar sprake is van misbruik van macht zoals bij seksueel misbruik en mishandeling nemen slachtoffers zich juist voor geen dader te worden maar worden dit bij gebrek aan goed voorbeeldgedrag helaas soms toch wel. Soms net even op een andere manier. Grensoverschrijdend gedrag kan zo sluipenderwijs een normaal patroon worden in hoe familieleden met elkaar omgaan.

Kinderen als klokkenluiders

Kinderen kunnen, denk ik, klokkenluiders zijn van onverwerkt trauma en verdriet. Niet alleen in het laten zien van overgenomen inadequate communicatiepatronen binnen de familie en tussen hun ouders, maar bijvoorbeeld ook door het kopiëren van hun gespannen lichaamshoudingen die dan weer motorische en fysieke problemen tot gevolg kunnen hebben. Daarbij kunnen slechte schoolresultaten van kinderen, zonder een aanwijsbare diagnose, een belangrijk signaal zijn voor onopgemerkt trauma en rouw. Zeker als zij het minder goed doen op school dan hun ouders en grootouders.

Een ander, in mijn ogen onderschat probleem bij onverwerkt rouw en trauma, is dat kinderen zien hoe hun getraumatiseerde ouder(s) de pijn en het verdriet verdoven door het overmatig gebruik van bijvoorbeeld alcohol, sigaretten, drugs, medicatie, eten of door heel hard en veel werken. Kinderen nemen dit niet zelden over. Soms ook net een beetje anders. De grens van wat nou gezond is schuift zo sluipenderwijs generatie na generatie op.

Onverwerkt trauma

Onverwerkt trauma en verdriet maakt meer kapot dan ons soms zichtbaar en lief is. Pas dan wanneer het  trauma of enorme gemis verteld kan worden, de boosheid gehoord en de tranen zijn gezien en gedroogd, kan een familie weer samen familie zijn.

Als familieleden gevoelens kunnen delen en elkaars grenzen weten te respecteren zorgt dat er vanzelf voor dat de onderlinge verbindingen blijven verbonden!