VU start uniek keuzevak over spirituele kant van psychedelica

Vanaf het komende studiejaar biedt de Vrije Universiteit in Amsterdam een bijzonder keuzevak aan: ‘Psychedelica en zingeving’. Onder leiding van hoogleraar filosofie André van der Braak worden studenten opgeleid om als geestelijk verzorger mensen te begeleiden die geestverruimende middelen gebruiken – niet alleen in medische context, maar ook vanuit spirituele motieven.

Van der Braak ziet een groeiende interesse in het gebruik van psychedelica zoals MDMA, ketamine, lsd en paddo’s. Hoewel deze middelen vaak in verband worden gebracht met medische toepassingen, zoals de behandeling van depressies of trauma’s, vindt hij dat de spirituele kant ervan meer aandacht verdient. Volgens hem kunnen psychedelica diepgaande, mystieke ervaringen oproepen die betekenisvol zijn voor persoonlijke groei en zingeving.

Begeleiding bij existentiële ervaringen

Het vak richt zich niet alleen op het begrijpen van deze middelen, maar ook op het begeleiden van mensen die tijdens een trip ingrijpende ervaringen opdoen. Zulke ervaringen kunnen vragen oproepen over identiteit, dood, en het bestaan zelf. Geestelijk verzorgers, stelt Van der Braak, zijn bij uitstek geschikt om mensen hierbij te ondersteunen – vóór, tijdens en na het gebruik van psychedelica.

Dat idee wordt gedeeld door Daan Keiman, die als begeleider werkt bij een Europees onderzoek naar psychedelisch gebruik in de palliatieve zorg. Volgens hem kunnen geestelijk verzorgers mensen helpen om emotionele of spirituele inzichten te verwerken en een plek te geven.

Van theorie naar praktijk

Hoewel het vak nog in de kinderschoenen staat, zijn de eerste voorbereidingen al in volle gang. Van der Braak kijkt naar stageplekken in onder andere ggz-instellingen waar ketaminebehandelingen plaatsvinden. Ook denkt hij na over samenwerking met begeleiders die ervaring hebben met begeleide trips.

Hoewel psychedelica in Nederland grotendeels nog niet legaal zijn, ziet Van der Braak toch mogelijkheden. Hij verwacht dat vooral vrijzinnig religieuze stromingen openstaan voor deze ontwikkeling, ook al is de stap naar formele erkenning door kerken nog groot.

Psychedelica als maatschappelijk thema

Volgens Ralf Smeets, voorzitter van de beroepsvereniging van geestelijk verzorgers (VGVZ), is het hoog tijd dat de beroepsgroep zich bezighoudt met psychedelica. Hij ziet het als een actueel maatschappelijk fenomeen dat vragen oproept over zingeving en spiritualiteit. Hoewel nog niet alle geestelijk verzorgers hiervoor zijn opgeleid, pleit hij voor aanvullende scholing, vooral met oog op ethische vraagstukken en medische basiskennis.

Smeets ziet toepassingen in diverse sectoren, van de psychiatrie tot de spoedeisende hulp, en ook bij Defensie of jongerenwerk. “Wanneer zoveel mensen – jongeren inbegrepen – met psychedelica experimenteren, is het belangrijk dat er professionals zijn die hen kunnen helpen hun ervaringen te begrijpen en integreren.”

Zo positioneert de VU zich met dit nieuwe vak op een kruispunt van filosofie, spiritualiteit en moderne gezondheidszorg, in een tijd waarin psychedelica niet alleen medische middelen zijn, maar ook deuren kunnen openen naar zingeving.