Verkiezingsprogramma’s 2025: dit gaat er gebeuren met de jeugdzorg

De Tweede Kamerverkiezingen zijn alweer in aantocht. We mogen voor de derde keer in vier jaar tijd stemmen op onze voorkeurspartijen en -politici. In het kader daarvan stellen we traditiegetrouw de standpunten over de diverse sectoren in de zorg voor je samen. Dit keer: de jeugdzorg. Wat zijn de standpunten van de politieke partijen op het gebied van jeugdzorg, jeugd-ggz en alle relevante thema’s hieromheen? Wij zetten ze voor je op een rij.

PVV

• Er is relatief veel fraude in de jeugdzorg. PVV gaat dat hard aanpakken en de opbrengsten ervan gaan terug naar de zorg

VVD

• Goede jeugdzorg moet beschikbaar zijn voor alle gezinnen die dit nodig hebben
• De Hervormingsagenda Jeugd gaat door
• De VVD wil voorkomen dat kinderen onnodig een etiket opgeplakt krijgen
• Jongeren met ernstige problemen moeten als eerste passende hulp krijgen
• Bij lichtere problematiek is het de verwachting dat ouders eerst aan zet zijn, ondersteund door lokale teams
• De toelatingseisen om als jeugdzorgaanbieder zorg te mogen leveren worden strenger
• Dit geldt ook voor de herbeoordelingseisen voor aanbieders die de afgelopen jaren toegelaten zijn 
• Bestuurders van frauderende jeugdzorgbedrijen zijn straks hoofdelijk aansprakelijk voor het geld dat zij gefraudeerd hebben

BBB

• Jongeren die ernstige psychische problemen hebben, kunnen vaak niet goed in de gemeente terecht. Daarom is onderzoek nodig of hulp voor deze jongeren weer landelijk geregeld kan worden en uit de Jeugdwet gaat
• Besluiten rondom (geestelijke gezondheids)zorg rondom kinderen in de knel moeten altijd nadrukkelijk vanaf het begin in het belang van het kind zijn meegenomen. Niet pas wanneer zaken uit de hand zijn gelopen

NSC

• Het sport- en beweegbeleid krijgt een stevige positionering, door sport  te verbinden met onder meer de jeugdzorg 
• Investeer al op jonge leeftijd in de juiste voeding, mentale gezondheid, goede mondhygiëne, sport en bewegen, het tegengaan van alcohol-, drugs- en tabaksgebruik, een veilig (t)huis en inkomenszekerheid
• NSC volgt de kritieken van de Raad van State, Algemene Rekenkamer en Commissie Van Ark op de Hervormingsagenda Jeugd. Fundamentele aspecten van het jeugdzorgstelsel verdienen opnieuw beziening
• Prioriteit is om wettelijk vast te leggen waarop een kind met een jeugdbeschermingsmaatregel minimaal recht heeft
• De partij steunt het Toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming
• Uithuisplaatsingen moeten zoveel mogelijk worden voorkomen met gezinsgerichte wijkteams die samenwerken met huisvesting, onderwijs en schulddienstverlening
• Gemeenten krijgen een wettelijke opdracht om uithuisplaatsingen te voorkomen
• Het welzijn van het kind moet het uitgangspunt zijn en niet de bestuurlijke modellen en systemen 
• De stem van het kind moet worden gehoord en meegewogen in alle besluiten die over het kind en het gezin gaan 
• Er moet een einde komen aan het doorplaatsen van kinderen in de jeugdzorg. NSC pleit daarom om de hulp tot drie vormen te beperken: pleegzorg, gezinshuizen en kleinschalige woonvormen
• De relatiecontinuïteit in de jeugdzorg is verankerd in de wet: maximaal één verplaatsing zonder rechterlijke toets
• Binnen gezinnen met meerdere en complexe problemen is het van belang dat hulpvragen door professionals zoals gedragswetenschappers of psychiaters zijn beoordeeld
• NSC heeft de voorkeur voor provinciale inloop van specialistische jeugdzorg boven gemeentelijke of regionale inkoop
• Voor kinderen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen is het belangrijk dat er genoeg kleinschalige voorzieningen als  gezinshuizen of pleeggezinnen zijn
• Jeugdzorg kan worden verlengd tot minimaal 23 jaar en langer indien nodig

D66

• Het voorkomen van hardnekkige problemen bij kinderen en jongeren is een taak van de hele samenleving. Zo hoeft jeugdzorg niet het enige antwoord meer te zijn
• Door gezinnen, buurten en scholen te versterken, kunnen zij hulp bieden voordat jeugdzorg nodig is
• D66 versterkt de sociale basis in wijken en dorpen door te investeren in toegankelijke opvoedondersteuning, oud-kindcentra en andere buurtinitiatieven 
• Jeugdzorgmedewerkers verdienen goede lonen, betere begeleiding en minder papierwerk
• Er komt beleid voor jeugd en gezinnen dat domeinen overstijgt, bij alle ministeries en bestuurslagen: van wonen tot onderwijs, van sociale zekerheid tot jeugdcriminaliteit
• Gemeenten krijgen de ruimte en middelen om preventie lokaal te regelen, met landelijke spelregels die kwaliteit, transparantie en samenwerking verbeteren
• Door zorg en financiering rondom het gezin te regelen, is het aanbod niet meer leidend. Professionals krijgen hierdoor meer ruimte voor hun werk en minder registratiedruk

CDA 

• Er komt duidelijkere regelgeving zodat voor gemeenten, jongeren, hun ouders én zorgaanbieders duidelijk is wat er wel en niet onder jeugdzorg valt
• Lichte hulpvragen moeten zoveel mogelijk in de eigen omgeving worden opgepakt, bijvoorbeeld via school, huisarts, wijkteams of informele netwerken
• De eigen bijdrage is vooral belangrijk bij lichte jeugdzorg
• De huisarts heeft de rol van poortwachter: als een kind andere hulp nodig heeft, vindt doorverwijzing naar passende hulp plaats via een versterkte eerste lijn
• Inkoop en aansturing van zware jeugdzorg krijgt een regionale rol
• Verder vindt inkoop plaats op basis van registratie en strenge kwaliteitseisen om de kwaliteit te beheersen te voorkomen dat het aanbod de vraag creëert 
• Het vergoedingspercentage voor ongecontracteerde jeugdzorg verdwijnt 
• Het Rijk en gemeenten houden zich aan de (financiële) afspraken van de Hervormingsagenda Jeugd
• Gemeenten en aanbieders brengen de omvang en intensiteit van de zorg terug via de kwaliteitsverbetering en landelijke transparantie rond goede praktijken 
• De harde knip op de jeugdzorg bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd, verdwijnt

GroenLinks/PvdA

• In de jeugdzorg hebben relatief veel aanbieders hogere winsten dan de norm. Daarom wil GroenLinks/PvdA het winstverbod aanscherpen
• Er komt een verbod op wegwerpvapes, accijnzen gaan omhoog en rookvrije zones krijgen uitbreiding
• Kinderen moeten kansrijk opgroeien in de eigen wijk met voldoende basisvoorzieningen in de buurt
• GroenLinks/PvdA start een landelijk actieplan mentale gezondheid voor jongeren om de mentale problematiek onder jongeren terug te dringen
• Nederland moet zich houden aan het Internationale Kinderrechtenverdrag, zodat we toegaan naar betere kinderbescherming en jeugdzorg en minder kinderarmoede en discriminatie 
• Er is extra aandacht voor de zorg voor kinderen met een beperking
• Uithuisplaatsingen mogen alleen in het uiterste geval. Een staatscommissie gaat aanbevelingen doen voor een beter jeugdbeschermingsstelsel
• Uithuisgeplaatste kinderen en jongeren krijgen met prioriteit een zelfstandige erkenning voor het aangedane leed
• Er komt betere ondersteuning voor pleegouders
• De aanpak van kindermishandeling moet gericht zijn op het voorkomen, vroeg signaleren en verbeteren van hulp, én het bieden van goede nazorg
• Jongeren krijgen meer zeggenschap over hun behandeling en krijgen recht op een vertrouwenspersoon
• De afbouw van gesloten jeugdzorg wordt voortgezet en daar komen kleinschalige, open alternatieven voor in de plaats
• Er komt géén eigen bijdrage voor de jeugdzorg
• De leeftijdsgrens voor jeugdzorg gaat naar 21 jaar

SP

• Door te investeren in de jeugdzorg, wordt deze vrij van wachtlijsten, marktwerking en bureaucratie 
• Door gezinnen eerder passende hulp te bieden, worden uithuisplaatsingen zoveel mogelijk voorkomen
• Kinderen die toch tijdelijk niet thuis kunnen wonen, horen een stabiele en veilige plek te krijgen. Hiervoor is stabiele financiering van gezinshuizen en woonvoorzieningen nodig 
• Jeugdzorg wordt anders georganiseerd om misstanden te voorkomen
• Jongeren die 18 jaar zijn, hebben recht op zorg tot de Big 5 (wonen, netwerk, werk of onderwijs, inkomen en welzijn) op orde is

ChristenUnie

• Om kinderarmoede uit te bannen, komt er een radicaal ander voorstel voor belastingen en toeslagen
• Social media mogen niet toegankelijk zijn voor kinderen jonger dan 14 jaar. Adequate leeftijdsverificatie is noodzakelijk voor social media, platformen met expliciete content, goksites, kopen van alcohol en BNPL-diensten (Buy Now, Pay Later). 
• De Hervormingsagenda Jeugd is leidend voor het verbeteren van de jeugdzorg
• Jeugdhulp wordt beter georganiseerd door slimmere regionale (en waar nodig landelijke) inkoop en minder papierwerk. Daardoor wordt specialistische jeugdhulp beter beschikbaar, zodat jongeren met complexe problemen sneller geholpen worden
• Gemeenten krijgen structureel voldoende financiële middelen voor passende inzet van jeugdhulp
• CU is tegen invoering van een eigen bijdrage in de jeugdzorg 
• Jeugdzorgorganisaties die uithuisplaatsingen succesvol voorkomen, krijgen hiervoor een beloning
• Als uithuisplaatsing onvermijdelijk is, hebben pleeggezinnen en gezinshuizen de voorkeur boven opvang in een instelling 
• Er komt een forse verbetering van de rechtsbescherming van kinderen
• Gesloten jeugdzorg wordt zorgvuldig afgebouwd
• Er komt passende aanvullende financiering voor het toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming
• Pleegouders kunnen ook na het 18e levensjaar van kinderen die zij opvoeden een belangrijke rol vervullen en krijgen zo nodig een financiële compensatie tot maximaal 26 jaar

Partij voor de Dieren

• Kinderen moeten gezond leren en eten en daarom wordt op en rond scholen alleen gezond voedsel aangeboden 
• Jongeren worden op jonge leeftijd beter en meer ingelicht over de schadelijke effecten van alcohol. De handhaving op de leeftijdsgrens van 18 jaar blijft
• De minimumleeftijd om tabaksproducten en vapes te mogen kopen, wordt jaarlijks met één jaar verhoogd, zodat kinderen die na 2008 zijn geboren nooit gaan roken
• Kinderen, gezinnen en scholen krijgen op een eerder moment ondersteuning om erger te voorkomen. Hiervoor komt extra geld beschikbaar
• Elke gemeente heeft voldoende middelen voor een goed en gelijkwaardig georganiseerde lokale én bovenregionale jeugdzorg
• De leeftijdsgrens voor jeugdzorg gaat naar 21 jaar en wordt vanaf 18 jaar geleidelijk afgebouwd
• Zorg wordt lokaal aangeboden waar dat kan en (boven)regionaal waar dat moet
• Jongeren krijgen meer inspraak en zeggenschap over de organisatie van de jeugdzorg
• Fraude met financiën en onterecht verkregen vakbekwaamheidseisen wordt aangepakt 
• Gemeentes krijgen voor pleegzorg meer financiële steun en er komen landelijke campagnes om meer pleegouders te vinden
• Gemeenten krijgen ook extra financiële steun voor bijvoorbeeld Veilig Thuis

SGP

• Jeugdhulp gaat zich meer richten op de context van de jongere. Vaak houdt jeugdhulp verband met de gezinssituatie, zoals schulden,  ggz of relatieproblemen van ouders
• De jeugdhulpplicht moet met prioriteit worden afgebakend
• Er komt extra budget voor het versterken van de verbinding tussen onderwijs en jeugdhulp
• Voorkomen moet worden dat kinderen die na hun 18e verjaardag opeens geen zorg meer kunnen krijgen en hun vertrouwde hulp verliezen 
• De voorwaarden die de regering stelt aan een stabiel aanbod van specialistische jeugdhulp mogen niet afdoen aan de beleidsvrijheid en democratische legitimiteit van  gemeenten 
• De hervorming van de jeugdbescherming moet leiden tot een overzichtelijker en slagvaardiger systeem met minder schakels en minder lasten
• De overheid moet onder andere investeren in de arbeidsvoorwaarden van jeugdbeschermers om het tekort aan personeel te bestrijden 
• Kinderrechters moeten veel meer tijd en middelen krijgen om zich actief met zaken van kinderbescherming bezig te kunnen houden
• SGP koestert de kracht van kleinschalige aanbieders zoals zorgboerderijen en gezinshuizen
• Regionalisering mag niet ten koste gaan van goede zorgaanbieders met landelijke dekking
• Het bevorderen van de beschikbaarheid van buurtgezinnen zorgt ervoor dat ook kinderen uit kwetsbare gezinnen een plek hebben waar ze in moeilijkheden terechtkunnen 
• De ondersteuning van pleegouders moet beter. Velen ervaren een grote druk op het gezin en problemen met het zorgsysteem
• Kinderen die onder toezicht staan en niet naar school gaan, moeten gegarandeerd duidelijk en frequent in beeld zijn bij de betrokken organisaties
• Het belang van jongere moet leidend zijn indien terecht wordt ingezet op meer kleinschalige voorzieningen voor gesloten jeugdzorg
• In de gesloten jeugdhulp moeten voldoende mogelijkheden bestaan voor vrijheidsbeperkende maatregelen als dat voor de veiligheid van bewoners en personeel noodzakelijk is

Forum voor Democratie

• Er komt een hervorming van het jeugdzorgstelsel
• De perverse prikkels van (gedwongen) uithuisplaatsingen worden aangepakt
• Jeugdzorg moet gericht zijn op het goed laten functioneren van gezinnen
• Ruttes decentralisatie moet worden teruggedraaid, zodat jeugdzorg teruggaat naar het Rijk

JA21

• JA21 wil de samenwerking in de jeugdzorgregio’s versterken
• Het budget en de regie voor de jeugdzorg moeten zo lokaal mogelijk worden ingericht 
• De partij wil scholen eerder betrekken bij vroegtijdige signalering van problemen

Volt

• Volt wil met het basisinkomen investeren gezinnen om het leven van veel meer gezinnen financieel voorspelbaarder te maken 
• De adviezen van de Deskundigencommissie Hervormingsagenda Jeugd neemt Volt ter harte
• De agenda moet dan ook voortvarend worden uitgevoerd, om de jeugdzorg structureel te verbeteren en financieel houdbaar te maken
• Ondersteuning die in de omgeving kan worden geleverd, moet daar ook daadwerkelijk worden geleverd 
• Kinderen die meer zorg nodig hebben, krijgen een doorverwijzing naar de gespecialiseerde jeugd- en gezondheidszorg
• Jeugdzorg krijgt de naam gezinszorg, met de jongere als uitgangspunt. er wordt breed gekeken naar wat een gezin nodig heeft en medezeggenschap voor de betrokken jongere is goed geregeld
• Volt pleit voor meer wetenschappelijk onderbouwde beleidsontwikkeling voor de jeugdzorg en meer professionaliteit vooraan de zorglijn
• Er moet ook structureel onderzoek komen naar de invloed van social media en digitale technologie op de mentale gezondheid van kinderen en jongeren. Ouders moet over de juiste kennis en middelen beschikken, als aanvulling op verboden en richtlijnen omtrent social media en technologie
• De leeftijdsgrens van 18 jaar in de jeugdzorg met verblijf verdwijnt. Jongeren die de volwassenen leeftijd bereiken moeten hulp krijgen bij de transitie naar zelfstandig wonen en begeleiding krijgen bij het vinden van een passende opleiding, werk en onderkomen
• Volt stimuleert veilige hechting, met extra begeleiding en zorg voor een stabiele leefomgeving
• De geestelijke gezondheidszorg is gratis voor jongeren tot 25 jaar

DENK

• DENK is fel tegen de bezuinigingen op de jeugdzorg
• Er is landelijke sturing nodig om ervoor te zorgen dat er altijd hulp kan worden geboden aan minderjarigen en gezinnen
• Huisuitzettingen van gezinnen zou niet mogen
• Voor jeugdzorgorganisaties moeten de administratieve lasten flink verminderen. Hiervoor dient de overheid meer uit te gaan van vertrouwen
• De leeftijdsgrens in de Jeugdwet moet omhoog
• Gemeenten kampen met enorme tekorten, waardoor de wachttijden alleen maar toenemen. DENK wil daarom de tekorten structureel aanvullen tot het gewenste niveau

BIJ1

• De ‘harde knip’ wanneer je 18 jaar wordt, moet uit de Jeugdzorg