Internationale Dag tegen Ouderenmishandeling: herken jij de signalen? 

Zondag 15 juni is het de Internationale Dag tegen Ouderenmishandeling. Nog steeds is er in Nederland relatief weinig aandacht voor dit probleem, terwijl jaarlijks één op de twintig thuiswonende ouderen slachtoffer is van een vorm van ouderenmishandeling. Want het misbruik komt in allerlei varianten en heeft zeer ernstige gevolgen. Hoe kun je ouderenmishandeling bij een naaste, bewoner van een verpleeghuis of bijvoorbeeld buurman of -vrouw herkennen? Wij zetten de signalen op een rij.

Signalen van ouderenmishandeling

Mishandeling van ouderen is niet alleen fysieke mishandeling zoals slaan of schoppen, maar hieronder valt ook psychische mishandeling, zoals isoleren en uitschelden. Ook financiële uitbuiting, verwaarlozing of seksueel misbruik zijn vormen van ouderenmishandeling. Zo kan het voorkomen dat een mantelzorgende dochter haar vader opsluit, een neefje geld van de rekening van zijn hulpbehoevende oom haalt tijdens de boodschappen of een zoon die zijn vader het testament laat aanpassen. Situaties die vaak niet meteen opvallen en we eigenlijk vaak pas te laat opmerken. Dit zijn de signalen waar je op kunt letten:

Zie je zichtbaar letsel bij een oudere? Dan kán het natuurlijk zijn dat hij of zij is gevallen, maar het is net zo goed mogelijk dat er fysieke mishandeling heeft plaatsgevonden. Een oudere die hier slachtoffer van is kan ook overdreven schrikken bij een onverwachte aanraking of onsamenhangende verklaringen geven over verwondingen. Ouderenmishandeling in welke vorm dan ook kan ook leiden tot depressies of onverklaarbare angsten, en schichtig of teruggetrokken gedrag.

Als het gaat om financiële uitbuiting, dan kom je wellicht onverklaarbare uitgaven tegen, liggen er onbetaalde rekeningen of aanmaningen of tafel of heeft een oudere geen eten meer staan in de koelkast. Soms zijn geld of waardevolle spullen zomaar verdwenen en bemoeit een familielid zich met bankzaken. Een oudere die verwaarloosd wordt, kan vieze kleding dragen, in een vervuilde omgeving leven, ondervoed zijn of zijn medicatie ontzegd krijgen.

Een speciale signalenkaart kan helpen om ouderenmishandeling zo vroeg mogelijk vast te stellen. 

Ontspoorde mantelzorg

In de meeste gevallen van ouderenmishandeling is er sprake van kwade opzet, maar bij ontspoorde mantelzorg is dat veelal niet het geval. Desondanks kan ontspoorde mantelzorg wel worden verward met ouderenmishandeling, omdat er mogelijk daadwerkelijk sprake is van fysieke mishandeling of verwaarlozing. Het verschil is echter dat de mantelzorger handelt uit overbelasting of onmacht en niet omdat hij of zij de oudere wil mishandelen. Soms is er sprake van onwetendheid, zoals gebrek aan kennis over ziektebeelden, waardoor er fouten worden gemaakt. En in andere gevallen kan chronische stress leiden tot verminderde geduld en betrokkenheid.

Ook zijn er signalen waar je op kunt leggen bij de pleger, die vind je hier.

Wat kun jij doen?

Vertrouw je een situatie niet? Praat erover met iemand in de omgeving, of bel met Veilig Thuis via 0800-2000 (gratis en anoniem). Ook als je twijfelt. Zij kunnen je helpen om je zorgen te bespreken en geven advies over wat je kunt doen. Het advies- en meldpunt van Veilig Thuis geeft hulp en informatie aan slachtoffers, mantelzorgers, familieleden, omstanders, plegers en professionals. Zorgverleners hebben zich te houden aan de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling als zij ouderenmishandeling vermoeden of herkennen. In de meldcode staat duidelijk uitgelegd wat ze kunnen doen als er sprake is van (vermoedens van) geweld tegen ouderen thuis.

Ook in het geval van ontspoorde mantelzorg is het belangrijk dat er bij vermoedens over wordt gesproken. Voor deze mantelzorgers zijn er speciale steunpunten en organisaties die hen praktische en emotionele hulp kunnen bieden. Voor zorgverleners geldt dat zij ook in dit geval een melding moeten maken bij Veilig Thuis.