Verkiezingsprogramma’s 2025: dit gaat er gebeuren met de ouderenzorg

De Tweede Kamerverkiezingen zijn alweer in aantocht. We mogen voor de derde keer in vier jaar tijd stemmen op onze voorkeurspartijen en -politici. In het kader daarvan stellen we traditiegetrouw de standpunten over de diverse sectoren in de zorg voor je samen. Dit keer: de ouderenzorg. Wat zijn de standpunten van de politieke partijen op het gebied van thuiswonende ouderen, verpleeghuiszorg, mantelzorg en alle relevante thema’s hieromheen? Wij zetten ze voor je op een rij.

PVV

• De PVV wil een mantelzorgbonus voor mantelzorgers
• Kleinschalige verzorgingshuizen komen terug en er komen meer verpleeghuisplekken 
• Zorg voor ouderen moet weer in één wet worden ondergebracht

VVD

• Er moeten extra maatregelen komen om de stijgende kosten van de zorg en vergrijzing onder controle te kunnen houden. Dit vraagt om stevig ingrijpen in de zorg en de sociale zekerheid
• De VVD wil helpen ouderen zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving te laten wonen, met onder meer digitalisering
• Er komen eenvoudige verlofregels voor mantelzorgers
• De Nationale Dementiestrategie wordt versterkt, met de nadruk op het stimuleren van onderzoek naar preventie en behandeling van alle vormen van dementie
• VVD zet in op de ontwikkeling van speciale woonvormen, waarbinnen ouderen zoveel mogelijk kunnen leven zoals zij dat voor hun ziekte gewend waren 
• Het is belangrijk dat er voldoende zorggeschikte woningen zijn voor ouderen, waar zij naartoe wíllen en kunnen verhuizen. Geclusterde woonvormen met gezamenlijke voorzieningen bieden ouderen een rijk sociaal leven, voorkomen eenzaamheid en dragen bij aan hun gezondheid
• De lappendeken van de zorg met vier organiserende principes (wijk, gemeente, regio, landelijk), vijf verschillende financieringsstromen (Zvw, Wlz, Wmo, Jeugdwet en Wet publieke gezondheid) en acht sectoren (ouderenzorg, gehandicaptenzorg, ggz, publieke gezondheid, welzijn, huisartsen, revalidatiecentra en algemene en academische ziekenhuizen) moet worden opgeschud
• Huishoudelijke hulp is niet meer standaard onderdeel van de Wmo en is beschikbaar voor mensen met een zware zorgbehoefte of voor mensen die dit niet zelf kunnen betalen 
• Het persoonsgebonden budget (pgb) krijgt vorm zoals die bedoeld is, zodat ouderen zoveel mogelijk de regie bewaren over hun eigen leven
• Zelfbeschikking voor een waardig en barmhartig levenseinde is onlosmakelijk verbonden met liberale zorg, ook voor mensen met dementie. Op het vlak van euthanasie wordt daarom geen stap terug in de tijd gezet
• Het is straks duidelijker wanneer iemand op basis van een schriftelijke wilsverklaring euthanasie verleend kan krijgen 

BBB

• Wat is er nodig om het concept van het verzorgingshuis, maar dan in nieuwe stijl en afgestemd op de woonwensen en leefstijl van ouderen weer terug te brengen? BBB wil dat onderzoeken
• Geef ouderen met een lichte zorgzwaarte-indicatie (VV2 en VV3) weer recht op indicatie binnen de Wet langdurige zorg (Wlz). Dit moet de druk op huisartsen en mantelzorgers verlichten
• Meerjarige contracten in de Wlz geven meer duidelijkheid voor zorgverleners
• Ouderen verdienen een soepele overgang van zorg thuis naar zorg in het verpleeghuis
• Plaats een deel van de wijkverpleging onder de Wlz, want de afgelopen jaren is gebleken dat de wijkverpleging onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) steeds moeilijker beheersbaar is
• Omzetplafonds in de palliatieve zorg verdwijnen
• De Wet zorg en dwang (Wzd) krijgt een forse herziening: de frequentie van de stappenplannen en consultaties is gereduceerd om de administratieve lasten terug te dringen 
• BBB wil een einde maken aan de wildgroei van uitzendbureaus die geen zorg verlenen, maar wel grote winsten maken. Zorginstellingen moeten hun flexibele capaciteit zelf organiseren, bijvoorbeeld met zzp’ers of regionale roosternetwerken zonder winstoogmerk 
• Bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan actieve levensbeëindiging een daad van barmhartigheid zijn. Dit moet altijd in een medische setting plaatsvinden, na zorgvuldige besluitvorming 
• Het is belangrijk om voldoende te investeren in expertisecentra over het levenseinde, zodat artsen altijd over voldoende kennis en kunde beschikken om palliatieve sedatie of euthanasie uit te voeren
• De voltooidlevenwet voegt niets toe aan de huidige euthanasiepraktijk 

NSC

• In de ouderenzorg is het uitgangspunt om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en de regie over hun eigen leven te houden. Hiervoor moeten eerstelijnszorg en thuiszorg goed geregeld worden.
• NSC steunt burgerinitiatieven om woonzorgvormen te realiseren in de eigen wijk en dorpen. Er moet een landelijke investeringsfaciliteit komen voor zulke burgerinitiatieven als zij de financiering moeilijk rondkrijgen 
• De komende jaren moeten er substantieel meer betaalbare levensloopbestendige en meer zorgwoningen bij komen. 
• Huur en servicekosten van zorgvilla’s moeten betaalbaar zijn en onder de huurwet vallen 
• Verpleeghuizen moeten meer bedden vanuit de Wet langdurige zorg kunnen aanbieden
• Hospices en terminale thuiszorg moeten voldoende budget krijgen 
• NSC investeert in de kennis van zorgprofessionals over het tijdig spreken met de patiënt en familie over wensen nabij het levenseinde
• De huidige wetgeving rondom euthanasie blijft gehandhaafd. 

D66

• Versimpel de vijf wetten (Zvw, Wlz, Wmo, Jeugdwet en Wet publieke gezondheid) in de zorg: via één loket en met één indicatie kunnen mensen voor alle zorg terecht, zodat niemand tussen wal en schip valt
• D66 wil teams van specialisten voor pijnverzachtende (palliatieve) zorg als geen genezing van een ziekte meer mogelijk is
• Technologische innovaties kunnen helpen om gezondheidsrisico’s tijdig te signaleren, zoals systemen die hulp inschakelen wanneer iemand valt. Ze ondersteunen ouderen om zelfstandig te wonen
• Verpleeghuizen worden sociale ontmoetingsplekken waar naast zorg ook wonen, prettig leven, gezelligheid en welzijn centraal staan
• D66 pleit voor een wettelijke regeling voor hulp bij voltooid leven
• De partij is voor verruiming van de euthanasiewet, ook bij dementie 
• Expertisecentra kunnen zorgen voor snellere toegang tot stervenshulp
• Euthanasie moet daarnaast uit het strafrecht

CDA 

• In de Wet langdurige zorg zijn wonen en zorg gescheiden, met name in de ouderenzorg 
• Nieuwe woonvormen die ontmoeting en onderlinge hulp mogelijk maken zijn volgens de partij de sleutel voor de toekomst. Voorzieningen zoals eerstelijnszorg, huisartsen en ov-haltes zijn daaromheen georganiseerd
• Belangrijk is dat het persoonsgebonden budget (pgb) een volwaardig alternatief blijft, naast zorg in natura. De administratieve lasten voor het pgb moeten dan wel omlaag
• Er moet meer domeinoverstijgende samenwerking komen, zodat het makkelijk is om pilots uit te voeren en landelijk uit te rollen 
• In de Wmo komen meer inkomensafhankelijke bijdragen en worden aanbestedingen gestandaardiseerd 
• Gemeenten moeten actief meer respijtzorg aanbieden aan mantelzorgers en dat wordt wettelijk vastgelegd 
• Door meer sociale woonvormen te bouwen kunnen ouderen beter en langer samenleven in de wijk
• Intergenerationele initiatieven die betekenisvol ouder worden vergroten, moeten gestimuleerd worden. Een voorbeeld zijn ontmoetingen tussen scholen en zorginstellingen
• Specifiek in de intramurale ouderenzorg moet regelarm werken de standaard zijn
• CDA zet zich in voor een beweging van ‘wilsverklaring’ naar ‘wensverklaring’, waarbij ouderen hun zorgen, wensen en behoeften voor de laatste levensfase vanuit zingevingsperspectief vastleggen
• De partij is geen voorstander van de Wet voltooid leven 

GroenLinks/PvdA

• Wie ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, ongeacht of dat lichamelijk of geestelijk is, kan een beroep doen op zelfbeschikking. Daarom gaat euthanasie uit het Wetboek van Strafrecht
• De partij steunt initiatieven die eenzaamheid tegengaan, bijvoorbeeld door de gemeenschapszin in buurten te vergroten met ontmoetingsplekken en een sterk verenigingsleven 
• Werknemers krijgen recht op mantelzorg met een vergoeding
• Het kortdurende mantelzorgverlof wordt uitgebreid
• GroenLinks/PvdA pakt de doorgeslagen marktwerking in de ouderenzorg aan. Publieke en non-profitinstellingen krijgen voorrang bij nieuwe zorgaanvragen. Financiering gaat op basis van de zorgvraag die zorginstellingen en zorgkantoren vaststellen
• Er komt een einde aan omzetplafonds in de palliatieve zorg
• Meer levensloopbestendige woningen zijn nodig om wonen en zorg te kunnen combineren in de eigen omgeving
• De verschillende regels en bekostiging van zorg voor ouderen worden versimpeld, waardoor het makkelijker is voor ouderen om thuis te blijven wonen
• Voor thuiswonende ouderen krijgt de wijkverpleegkundige een centrale rol en bij complexe zorg kunnen ook specialisten bijspringen om de huisarts te ontlasten 
• Er is meer kennis nodig over dementie en inzet van dementievriendelijke omgevingen 
• Verpleeghuizen moeten hun aantal bedden kunnen uitbreiden

SP

• De ouderenzorg organiseert SP dichtbij huis. De partij introduceert zorgbuurthuizen en zorgt ervoor dat mensen die ouderenzorg nodig hebben eerder terecht kunnen in een verpleeghuis of zo’n zorgbuurthuis. De sluiting van verzorgingshuizen noemt de SP schandalig en wordt weer teruggedraaid
• In elke gemeente komt een mantelzorgpunt waar mantelzorgers terecht kunnen met vragen en hulp. Werkende mantelzorgers krijgen de mogelijkheid om betaald zorgverlof op te nemen
• Er komen meer kleinere woningen waar ouderen betaalbaar terechtkomen. Ook komen er meer toegankelijke en passende woningen voor ouderen, zodat zij zelfstandig kunnen blijven wonen. Gelijkvloers, in de buurt van voorzieningen en met zorg dichtbij als dat nodig is. De partij stimuleert nieuwe woonvormen waar mensen zelfstandig wonen, maar toch verbonden zijn met anderen, zoals hofjes, gemeenschappelijke woonprojecten of zorgbuurthuizen in de wijk
• Stads- en streekvervoer zijn gratis voor ouderen
• Doelgroepenvervoer wordt nationaal georganiseerd, zodat ook ouderen fijn, veilig en op tijd kunnen reizen, ongeacht waar ze wonen in Nederland

ChristenUnie

• Mantelzorgers krijgen meer mogelijkheden om toegerust te zijn op hun verantwoordelijkheden
• Mantelzorgondersteuning is straks in elke gemeente flexibeler
• Respijtzorg krijgt betere aansluiting op de behoeften van hulpvragers en hun mantelzorgers
• Mantelzorgers krijgen meer vertrouwen en minder controle, door de bureaucratie van een mantelzorgverklaring te schrappen 
• Gemeenten maken afspraken met zorg- en welzijnsorganisaties, kerken, woningcorporaties en verenigingen over huisvesting, dagbesteding, bestrijding van eenzaamheid en de invulling van zorg en ondersteuning van ouderen – dit moet geclusterd wonen bevorderen 
• Per wijk is er één herkenbaar en aanspreekbaar wijkverpleegkundig team. Wijkverpleegkundigen krijgen een bedrag per cliënt in plaats van tijdgebonden financiering 
• De komende 20 jaar zijn er meer structurele verpleeghuisplekken nodig. De indicatiestelling voor verpleeghuiszorg wordt vereenvoudigd, met financiering op basis van populatie of beschikbaarheid
• Dementiezorg wordt verbeterd en vereenvoudigd vanuit de gedachte van de Sociale Benadering Dementie. Hiervoor zijn dementievriendelijke wijken noodzakelijk en komt er betere ondersteuning van casemanagers dementie
• Palliatieve zorg is breder beschikbaar op de plekken waar iemand wil sterven, dus ook thuis 
• Voor iedereen moet zorg in hospices toegankelijk zijn
• Een tijdig gesprek over zorg en welzijn rond het levenseinde wordt standaard onderdeel van goede (eerstelijns) zorg voor kwetsbare ouderen
• Huishoudelijke hulp blijft via de Wmo toegankelijk voor mensen die dit nodig hebben. De eigen bijdrage wordt zo snel mogelijk inkomensafhankelijk
• De ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor euthanasie bij mensen met een ‘voltooid leven’ 

Partij voor de Dieren

• Mantelzorgers krijgen (financiële) ondersteuning en er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers
• Er zijn voldoende wijkteams die vroeg problemen kunnen opsporen onder thuiswonende ouderen en er is voldoende wijkverpleging beschikbaar. Wijkteams hebben een signaleringsfunctie en zorgen voor aansluiting tussen formele zorg en zorg die mantelzorgers en vrijwilligers verlenen
• De wachtlijsten voor verpleeghuisplekken worden teruggedrongen door meer plekken te bouwen in de wijk en voldoende faciliteiten te bieden voor dagbesteding voor hulpbehoevende ouderen
• Hulp bij levenseinde is goed beschikbaar. De Partij voor de Dieren hecht dan ook aan zelfbeschikking en vindt dat mensen zelf mogen bepalen wanneer ze sterven, op een waardige manier. Hier moet wel een zorgvuldig traject aan voorafgaan

SGP

• Voor de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg komt een extra investeringsimpuls
• Er moet ruimte komen voor meer verpleeghuisplekken 
• De positie van ouderenzorgverleners in de eerste lijn en verpleeghuizen krijgt versterking 
• Inspanningen van gemeenten om ouderen langer zelfstandig te laten wonen, moeten een beloning krijgen via het Gemeentefonds 
• Er komt onderzoek naar het financiële, personele en maatschappelijke potentieel van de kracht van gemeenschappen bij de zorg en ondersteuning van ouderen
• Ouderen krijgen ondersteuning bij het verkrijgen en onderhouden van digitale vaardigheden
• Er komt één wet die persoonsvolgende financiering van palliatieve zorg regelt
• De SGP trekt meer geld uit voor palliatieve zorg in hospices en verpleeghuizen, voor vrijwillige palliatieve zorg en voor huisartsen om gesprekken te voeren over het levenseinde 
• De partij pleit voor een structurele langetermijnaanpak tegen eenzaamheid onder ouderen 
• Palliatieve sedatie mag niet gebruikt worden om de euthanasie-eisen te kunnen ontlopen
• Zowel wat betreft euthanasie als een doodswens bij voltooid leven, is de SGP tegen verruiming van hulp bij zelfdoding. De partij wil de euthanasiewet dan ook intrekken 
• Om verdere uitholling van de euthanasiewet tegen te gaan, komt er een duidelijk begrenzing voor het criterium ‘uitzichtloos en ondraaglijk lijden’. Het zou niet langer mogelijk moeten zijn om euthanasie te verlenen bij psychisch lijden, zéker bij jonge mensen
• Er is geen recht op euthanasie, stelt de partij. Artsen moeten beschermd zijn tegen druk van familie
• Toetsing van euthanasieverzoeken verdient aanscherping en moet niet langer achteraf gebeuren. Alle oordelen van de toetsingscommissie moeten openbaar worden gemaakt 
• Meerjarige indicaties en contracten worden de norm in alle zorgwetten
• Informele zorg krijgt een gelijkwaardige en volwaardige plek naast professionele zorg
• Er komt een structurele mantelzorgvergoeding voor wie noodgedwongen zorgtaken op zich neemt
• De SGP wil dat er een ruimer mantelzorgverlof komt
• De toegankelijkheid en financiering van respijtzorg wordt vereenvoudigd. Daarnaast is het nodig om de draagkracht van mantelzorgers binnen alle zorgwetten te monitoren
• Langdurige mantelzorgers moeten pensioen kunnen opbouwen en bescherming krijgen tegen financiële achterstand op lange termijn
• De SGP wil dat de inkomensafhankelijk bijdrage in de Wmo alleen voor huishoudelijke hulp gaat gelden 
• Tarieven voor het persoonsgebonden budget (pgb) moeten omhoog en de financieringseisen voor informele zorg moeten eenvoudiger
• Iedereen die complexe en langdurige zorg nodig heeft, krijgt een casemanager
• De vernieuwde Wet zorg en dwang betekent nog steeds veel regeldruk en heeft dringend aanpassingen nodig
• Zorg voor ouderen is vanuit verschillende wetten georganiseerd en gefinancierd. De SGP wil scenario’s laten ontwikkelen hoe dit anders kan 
• Er komt een maximering van de eigen bijdrage voor mensen met een ‘volledig pakket thuis’ in woonzorginitiatieven in de Wlz 
• Het streven is om meer dementievriendelijke buurten te realiseren en daarvoor structurele financiering beschikbaar te stellen

Forum voor Democratie

• De partij ondersteunt mantelzorgers in financieel en praktisch opzicht, zodat zij hun belangrijke rol beter kunnen vervullen en zich gesteund voelen door de samenleving

JA21

• JA21 pleit voor de terugkeer van bejaardentehuizen waarin zorg schaalbaar is en er voldoende sociale voorzieningen zijn
• Wmo-bezuinigingen zijn niet nodig als gemeenten de Wmo-taken goed uitvoeren
• De partij steunt de huidige euthanasiepraktijk, die artsen en patiënten als zorgvuldig ervaren. Verdere uitbreiding van deze wet naar mensen zonder uitzichtloos, medisch lijden of wilsonbekwamen, acht JA21 onwenselijk

Volt

• Preventieve maatregelen moeten zware zorg voor ouderen zo lang mogelijk helpen uitstellen. Dit betekent onder andere aandacht voor valpreventie, stimuleren van bewegen, stimuleren van sociaal contact en meer aandacht voor levensvragen
• Mensen met een vrijwillige en weloverwogen, blijvende stervenswens kunnen legaal en onder begeleiding toegang krijgen tot euthanasie. Hulp bij vrijwillige en weloverwogen euthanasie hoort niet thuis in het Wetboek van Strafrecht
• Volt stimuleert de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën in de ouderenzorg, zoals robots en kunstmatige intelligentie. Dit ontlast de ouderen, professionals én de mantelzorgers
• Ouderen die niet meer thuis kunnen wonen en geen zicht meer hebben op terugkeer naar hun eigen huis, moeten huur betalen naar draagkracht
• Het landelijk abonnementstarief in de Wmo gaat weg en de inkomensafhankelijke bijdrage komt terug

DENK

• Er moeten meer zorgverleners voor oudere nomen en daar moet dan ook meer geld naartoe
• Het afschalen van de ouderenzorg gaat DENK tegen. Er komt een basisnorm die iedere oudere van liefdevolle zorg verzekert, waar gemeenten extra geld voor krijgen
• Eigen bijdragen zijn alleen bespreekbaar als het gaat om mensen die dat makkelijk kunnen betalen. Voor mensen met een laag en middeninkomen moet dit verdwijnen
• Doorpakken met investeringen in eHealth en domotica is noodzakelijk
• DENK is fel tegen het versoepelen van de Euthanasiewet. In plaats daarvan moet de wens van zelfdoding worden tegengegaan

BIJ1

• De kwaliteitscriteria voor verpleeghuizen gaat omhoog
• BIJ1 ondersteunt het initiatief van zorgbuurthuizen, die sociale functies en zorg samenbrengen.