Promotieonderzoek: Meer aandacht voor meisjes in residentiële jeugdzorg

Het herstelproces van meisjes in (gesloten) residentiële jeugdzorg is niet alleen gebaat bij interventies of therapieën, maar ook bij een liefdevol, verzorgend leefklimaat. Het continu monitoren van de dynamiek binnen een leefgroep is daarbij van groot belang. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Juliette Sonderman (Promovenda Tranzo, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences en onderzoeker en docent Hogeschool Leiden).

Het onderzoek laat zien dat het moeilijk, maar ook zeker mogelijk is om het leefklimaat te ontwerpen. Sonderman onderzocht wat meisjes binnen residentiële jeugdzorg nodig hebben om hun ontwikkeling te stimuleren en behandeldoelen te bereiken. De problemen van deze meisjes zijn complexer, maar er is minder data beschikbaar over de effectiviteit van residentiële jeugdzorg en gender. Volgens Sonderman is uitbreiding van het begrip over genderspecifieke behoeften hard nodig.

Stapeling van problemen

In 2020 verbleven er ongeveer 8.000 meisjes in de leeftijd van 12 tot 18 jaar (met enige uitloop) in residentiële jeugdzorg (Jeugdzorg Nederland). In dat jaar zaten er ongeveer 300 van hen in gesloten residentiële jeugdzorgvoorzieningen. Voor alle jongeren in gesloten zorg geldt dat hun achtergrond wordt gekenmerkt door een stapeling van problemen. Vergeleken met jongens hebben meisjes echter vaker seksueel misbruik meegemaakt en is er vaker sprake van een posttraumatische stressstoornis. Er is vaak sprake van ernstige gedrags- en/of psychiatrische problemen.

De behandelingen zijn gericht op het leren omgaan met anderen, (weer) naar school gaan, verminderen van delinquentie, middelengebruik en voorkomen van opnieuw slachtoffer worden. Belangrijke algemene voorwaarde voor de effectiviteit van de behandeling blijkt een herstel bevorderende pedagogische basis: het leefklimaat.

Gemixte groepen

Een positieve en veilige sfeer, gepaard met goede pedagogische ondersteuning, draagt bij aan het behalen van behandelingsresultaten voor de meisjes. Sonderman vond dat sekse gemixte leefgroepen, waarbij minimaal twee derde van de groep uit meisjes bestond, de leeromgeving verrijkt en de sfeer verbert. Zeker voor meisjes geldt dat positieve relaties met andere jongeren op de leefgroep essentieel zijn voor hun herstel. Iedere interactie speelt een rol in het herstelproces en bij relationeel trauma zien we dat er ook relationeel herstel nodig is.

Door: Nationale Zorggids