Maar weinig mensen gebruikten in 2021 medische zelftests

Medische zelftests, ook wel health checks genoemd, zijn tests waarmee burgers op eigen initiatief hun gezondheid kunnen (laten) onderzoeken. Voorbeelden zijn een total bodyscan, een cholesterolzelftest en een soa-zelftest. Gebruik van deze tests geeft burgers meer verantwoordelijkheid over hun eigen gezondheid, maar kan ook leiden tot onnodige ongerustheid en een toename in zorggebruik. Uit onderzoek van het Nivel blijkt dat er in 2021 maar weinig gebruik werd gemaakt van de zelftests en dat de gevolgen voor de reguliere gezondheidzorg beperkt waren. Dit meldt het Nivel. 

Over health checks of zelftests zijn al langere tijd maatschappelijke discussies gaande. In hoeverre wegen voordelen als meer eigen regie hebben en meer vat hebben op vroege opsporing van (risico) op ziekten en aandoeningen op tegen nadelen als het creëren van meer ongerustheid bij de patiënt en het toenemen van zorggebruik in zijn totaal? Met het in kaart brengen van het gebruik van health checks en de gevolgen voor de gezondheidszorg in 2021, heeft het Nivel vervolg gegeven aan een onderzoek uit 2016.

13 procent deed een health check

Van de ongeveer 1100 ondervraagde burgers van het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg gaf 13 procent aan het afgelopen jaar een health check te hebben gedaan, waarbij coronazelftesten niet zijn meegenomen. De meeste health checks betroffen een (algeheel) bloed- of urineonderzoek en een bloeddrukmeting. De voornaamste redenen om een health check te doen waren ongerustheid over het hebben van een ziekte of aandoening en nieuwsgierigheid. Het percentage burgers dat gebruikmaakt van een health check lijkt redelijk stabiel over de afgelopen jaren en we zien ook geen sterke toename in gebruik door corona.

Weinig huisartsenbezoeken na zelftest

Uit onderzoek met huisartsengegevens uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn bleek dat de gezondheid van mensen die een health check doen minder was dan die van algemene bevolking. Ook bleken zij vaker de huisarts te bezoeken. Uit het vragenlijstonderzoek bleek bovendien dat de uitslag van de test in sterke mate bepaalt of er een vervolgactie wordt ondernomen. Als de uitslag niet afwijkend is, wordt er geen vervolgactie ondernomen en bij een afwijkende uitslag brengt een klein deel (9 procent) van de ‘health checkers’ een bezoek aan de huisarts.

Kritische huisartsen

Hoewel het zorggebruik naar aanleiding van thuiscontroles beperkt is, hebben huisartsen een kritische houding ten aanzien van het gebruik van health checks door de burger en zien zij met name de negatieve kanten ervan. In een enquête van het Nivel onder huisartsen die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn hielden, gaf 79 procent aan het (helemaal) eens te zijn met de stelling 'Health checks zorgen voor onnodige ongerustheid bij burgers' en was 77 procent het (helemaal) eens met de stelling 'Er moet een strengere controle komen op het aanbod van health checks'.

Door: Nationale Zorggids
Bron: Nivel, https://www.nivel.nl/nl/nieuws/gebruik-medische-zelftests-blijft-laag-en-niet-geassocieerd-met-een-toename, geraadpleegd op 1-6-2022