Psychedelica als troost: experiment met paddo’s voor palliatieve patiënten van start in Groningen

In het UMC Groningen start eind april een bijzonder onderzoek waarbij ongeneeslijk zieke patiënten psilocybine – het werkzame bestanddeel van paddo’s – krijgen toegediend. Het doel: niet om hun leven te verlengen, maar om de kwaliteit ervan in de laatste fase te verbeteren. Dit meldt Trouw.

Deelnemers aan dit Europese PsyPal-project kampen met ernstige aandoeningen als MS, ALS, Parkinson of COPD, en bevinden zich in de palliatieve fase. Naast hun fysieke achteruitgang kampen zij ook met psychisch lijden, depressie en existentiële vragen. De hoop is dat psychedelica verlichting kunnen bieden.

Mystieke ervaring als therapie

Hoogleraar godsdienstpsychologie Hanneke Muthert is nauw betrokken bij het project. Zij begeleidt en traint therapeuten in het omgaan met de intense en soms spirituele ervaringen die psilocybine kan oproepen. Hoewel patiënten en begeleiders niet weten wie een echte dosis krijgt en wie een placebo, zijn de effecten van psilocybine vaak onmiskenbaar: visioenen, diepgevoelde emoties en een verschoven bewustzijn.

Deze ervaringen kunnen transformerend zijn, en raken aan wat Muthert ‘existentiële dimensies van het leven’ noemt. Ze onderstreept dat de verwerking ervan essentieel is voor het helend effect: pas als de ervaring goed wordt ingebed in iemands leven, kan deze tot rust, troost of zingeving leiden.

Spirituele responsiviteit in plaats van religieuze zorg

Binnen het project is er bewust gekozen voor een brede benadering van geestelijke begeleiding. In plaats van ‘spirituele zorg’ wordt gesproken over ‘spirituele responsiviteit’: een open, nieuwsgierige houding tegenover de beleving van de patiënt, ongeacht religieuze overtuiging. In internationale samenwerking bleek deze neutralere term nodig om culturele en religieuze gevoeligheden te overbruggen.

Meer dan alleen de patiënt

Niet alleen de deelnemers, maar ook hun netwerk en zorgverleners worden gevolgd in het onderzoek. Hoe gaan zij om met de intense belevingen van de patiënt? Welke rol speelt hun eigen wereldbeeld of geloofsovertuiging? Volgens Muthert zijn deze factoren medebepalend voor het effect van de therapie.

Nieuwe vorm van spiritualiteit?

De ervaring van een psilocybinetrip is vaak zo ingrijpend dat sommige experts vinden dat begeleiders deze zelf ook zouden moeten hebben meegemaakt. Binnen het project verschillen de meningen daarover. Sommigen vinden het onmisbaar, anderen vergelijken het met psychiatrie: een psychiater hoeft immers ook geen psychose te hebben gehad om deze te begrijpen.

Muthert ziet ook bredere vragen opdoemen. Ontstaat er een nieuwe, seculiere spiritualiteit rondom psychedelica? En kunnen kerken of spirituele gemeenschappen een rol spelen in het duiden van deze ervaringen? Hoewel kerken in Nederland nog terughoudend lijken, sluit zij toekomstige betrokkenheid niet uit.

Nazorg en opleiding essentieel

Een belangrijk onderdeel van het project is de nazorg. Via zogeheten ‘peer support’-groepen kunnen patiënten hun ervaringen delen met anderen. Volgens boeddhistisch geestelijk verzorger Daan Keiman, die bij het project betrokken is, helpt dit om eenzaamheid en verwarring na een trip te voorkomen.

Ook op het gebied van onderwijs gebeurt er al veel. In Amsterdam is onlangs een keuzevak ‘psychedelica en zingeving’ gestart aan de VU. Muthert verwacht dat ook in Groningen zo’n vak wordt opgezet, en pleit voor nascholing van geestelijk verzorgers. Zeker gezien het toenemend gebruik van psychedelica in alternatieve circuits en retraites is professionele begeleiding cruciaal.