Verkiezingsprogramma’s 2025: dit gaat er gebeuren voor zorgpersoneel

De Tweede Kamerverkiezingen zijn alweer in aantocht. We mogen voor de derde keer in vier jaar tijd stemmen op onze voorkeurspartijen en -politici. In het kader daarvan stellen we traditiegetrouw de standpunten over de diverse sectoren in de zorg voor je samen. Dit keer: het zorgpersoneel. Wat zijn de standpunten van de politieke partijen op het gebied van zorgmedewerkers, cao’s, salarissen en alle relevante thema’s hieromheen? Wij zetten ze voor je op een rij.

PVV

• PVV wil bureaucratie en managementlagen in de zorg schrappen
• Zorgpersoneel moet flexibel worden opgeleid en ingezet
• De partij wil agressie tegen zorgpersoneel keihard aanpakken
• Voor mantelzorgverleners komt er een mantelzorgbonus

VVD

• Er komt een taakstrafverbod voor geweld tegen hulpverleners. Hulpverleners die zich niet veilig voelen bij patiënten, krijgen de ruimte om de behandeling stop te zetten
• Mensen die vanwege hun culturele of religieuze overtuigingen niet van bepaalde zorgverleners hulp willen ontvangen, mogen geweigerd worden
• Door de werkdruk te verlichten en meer werken aantrekkelijker te maken, pakt VVD de tekorten in de zorg aan. Hiervoor komt ook een meerurenbonus 
• Door ervoor te zorgen dat schijnzelfstandigen in loondienst komen, verlicht de partij de druk op de zorgverleners die al in loondienst zijn. Bij ‘ziek, piek en uniek’ blijft er ruimte voor zzp’ers
• Het is onuitlegbaar dat veel zorgverleners de helft van de tijd bezig zijn met administratie. Daarom vraagt VVD verzekeraars flink te schrappen in verantwoordingseisen, verbiedt de partij dubbele uitvragen door toezichthouders en kiest het voor meer geautomatiseerde gegevensuitwisseling. Wetten- en regelgeving worden doorgelicht op noodzaak

BBB

• Zorgverleners die een stage of zelfs hele opleiding in een ziekenhuis of zorginstelling hebben gevolgd, blijven vaker behouden voor de regio. Om die reden moet er regionale regie komen op opleidingen en stages 
• BBB wil een 5 procent-normering van het aantal managementfuncties zonder rechtstreekse zorgtaken. Managers die zelf aan het bed staan, zijn namelijk effectiever doordat zij echt weten wat er speelt
• Verplichte standaardisatie van digitale gegevensuitwisseling tussen zorgaanbieders moet de administratieve lasten in de zorg drastisch terugdringen
• BBB zet zich de komende jaren verder in voor het terugdringen van de wildgroei aan functies van mensen die aan de zorg werken in plaats van in de zorg. Dit betekent in ieder geval een stop op actieprogramma’s, beleidsstukken, kwaliteitscontroleurs
• Er is meer, veel meer vertrouwen nodig in de zorgprofessional. Die hoort meer verantwoordelijkheden te krijgen. Weg met onnodige afvinklijstjes, particuliere keurmerken en afrekensystemen als ZorgKaartNederland. BBB wil een einde maken aan spreadsheet-terreur en de protocollen-dwang
• Ook komt er een einde aan dubbele audits en registraties bij zorginstellingen, bijvoorbeeld bij jaarverantwoording en kwaliteitscontrole. Haal de bezem door de overbodige regels en indicatieprocedures
• Versnipperde contractering kost veel tijd voor zowel zorgverleners als verzekeraars. Beleg de inkoop daarom op het niveau van de beroepsgroep
• BBB wil een einde maken aan de wildgroei van uitzendbureaus die geen zorg verlenen, maar wel grote winsten maken. Zorginstellingen moeten hun flexibele capaciteit zelf organiseren – bijvoorbeeld met zzp’ers of regionale roosternetwerken zonder winstoogmerk

NSC

• Familie en vrijwilligers zijn essentieel om de gezondheidszorg toekomstbestendig te maken. Dit vraagt om flexibiliteit in de arbeidsrelatie tussen werkgever en werknemer
• NSC pleit voor het verlengen van het wettelijk recht op langdurig mantelzorgverlof, waarbij ook aandacht is voor de uitvoerbaarheid voor werkgevers
• De uitvoering van de Wet Verplichte ggz brengt te veel administratieve lasten met zich mee; deze lastendruk moet omlaag
• Kraamzorg blijft behouden en salarissen worden marktconform gemaakt vanuit het budget wijkverpleging
• NSC stimuleert dat medisch specialisten in loondienst komen. De toetsing aan Wet normering topinkomens (WNT) geldt voor iedereen in de zorg
• Apothekers krijgen meer professionele autonomie om geneesmiddelentekorten tegen te gaan
• Het doel van NSC om de zorgbureaucratie binnen vijf jaar te halveren, conform de  aanbevelingen van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving in het rapport ‘Is dit wel verantwoord?’ (2023)
• Met een landelijk, veilig en toegankelijk patiëntendossier voor iedere zorgverlener wil NSC dubbel werk, fouten en onnodige vertraging voorkomen
• Door de inzet van opleidingsfondsen en het persoonlijk ontwikkelbudget stimuleert NSC instroom en herintreders in de zorg. De drempel om in te stromen moet omlaag door meer gebruik te maken van deelcertificaten en vrijstellingen vanwege kennis en ervaring op andere gebieden
• Ook moet er eenvoudigere erkenning komen van buitenlandse diploma’s en betere begeleiding van statushouders naar de zorg
• De uitstroom van zorgmedewerkers naar flexarbeid wordt ontmoedigd door het opvolgen van de aanbevelingen van de commissie-Borstlap. Arbeidscontracten moeten weer de norm worden. Flexwerkers worden ook in de zorg louter voor ‘piek en ziek’ ingezet
• Zorgfuncties komen in de top 10 schaarste-profielen van het UWV. Een opleiding tot een functie uit die top 10 mag tijdens een WW-uitkering of met behoud van bijstand gevolgd worden, zonder sollicitatieplicht
• Zorg- en welzijnsaanbieders en regio’s krijgen ondersteuning bij goed werkgeverschap en werkplezier om personeel te behouden. Bijvoorbeeld door meer te investeren in bij- en nascholing van medewerkers in lage functiegroepen, ziekteverzuim te verminderen, instroom te verbeteren en meer uren te bieden, met name voor de schaarse beroepen zoals verpleegkundigen en verzorgenden. Daarnaast moet aandacht zijn voor goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden
• Het grootste deel van het opleidingsbudget in ziekenhuizen gaat naar medisch specialisten. Die scheve verdeling moet rechtgezet worden: verpleegkundigen en verzorgenden aan het bed verdienen ook een goed opleidingsbudget om hen te behouden en te versterken
• Om zorgmedewerkers te behouden investeert NSC in vervolgopleidingen die hen helpen doorgroeien binnen hun werk

D66

• D66 introduceert een vergoeding voor verpleegkundigen in opleiding, zowel voor het hoger beroepsonderwijs (hbo) als het middelbaar beroepsonderwijs (mbo)
• Het stagefonds blijft behouden: dat biedt een tegemoetkoming voor de begeleiding van stages in de zorg
• De huisarts speelt een sleutelrol in onze gezondheid. Daarom wil D66 dat iedereen een vaste huisarts krijgt. Die kan vanuit een vertrouwensband betere en effectievere zorg leveren
• Technologie en digitalisering moeten de werkdruk in de zorg verlagen en geven zorgverleners meer tijd voor zorg voor patiënten
• Verpleegkundigen en verzorgenden krijgen betere arbeidsvoorwaarden
• Voor statushouders met een zorgachtergrond moet het makkelijker worden om in de zorg aan de slag te gaan. Dit bevordert hun integratie en helpt om vacatures in de zorg in te vullen
• D66 vindt het belangrijk dat zorgverlener en patiënt altijd een gesprek voeren over welke waarde een behandeling toevoegt aan het leven
• Zorgopleidingen moeten extra aandacht besteden aan verschillen tussen patiënten, zoals verschillen in cultuur, etniciteit en gender
• Er is geen plaats voor racisme en discriminatie in de zorg. Daarop grijpt D66 in, bijvoorbeeld via meldpunten voor patiënten en professionals
• Jeugdzorgmedewerkers verdienen betere lonen, meer begeleiding en minder papierwerk

CDA 

• Zoveel mogelijk medisch specialisten komen in loondienst om samenwerking binnen ziekenhuizen te stimuleren en tot beter passende zorg te komen
• CDA pleit voor specifieke aandacht voor vrouwelijke gezondheidszorg in medische opleidingen
• Door startende huisartsen beter te begeleiden en te ondersteunen bij onder andere huisvesting, versterkt het praktijkhouderschap. Dit kan bijvoorbeeld door ruimte voor eerstelijnszorg te reserveren in nieuwbouwwijken
• Een breed offensief moet de administratieve lasten in de zorg aanpakken en zorgverleners hun werkplezier teruggeven. Het doel is om de tijd die zorgverleners aan administratie besteden, te halveren. Daartoe zullen zowel de overheid, brancheorganisaties, verzekeraars en zorginstellingen zelf moedig moeten schrappen
• Opleidingen en bevoegdheidseisen dienen toekomstgericht en op elkaar afgestemd te zijn, zodat er meer mogelijkheden zijn om binnen de zorg over te stappen naar ander werk
• Medische opleidingen hebben aandacht voor de werking, kansen en risico’s van technologie en met name AI
• Het moet makkelijker zijn voor verpleegkundigen om als vrijwilliger hun werk te kunnen blijven doen. Bij pensionering moet de BIG-registratie nog vijf jaar geldig blijven, zodat verpleegkundigen makkelijker als vrijwilliger of mantelzorger kunnen werken

GroenLinks/PvdA

• Het moet aantrekkelijker worden voor huisartsen om een praktijk te beginnen of praktijkhouder te blijven. Hiervoor moeten de administratieve lasten omlaag, zijn er eerlijke en toekomstbestendige tarieven nodig en moeten gemeenten en provincies samenwerken voor betaalbare huisvesting
• Zorgverleners verdienen fatsoenlijke lonen, goede en (sociaal) veilige werkomstandigheden en meer zeggenschap. 
• Door zorg op een andere manier te organiseren, hoeven medewerkers minder tijd te besteden aan administratie
• Digitale zorg kan van toegevoegde waarde zijn wanneer het de kwaliteit verbetert, patiënten meer regie geeft en zorgverleners ontlast. Voorwaarde is dat technologie veilig, toegankelijk en betaalbaar is en menselijk contact niet vervangt waar dat nodig en gewenst is
• Medisch specialisten komen in loondienst en er komt een maximum aan het salaris dat je kunt verdienen. Dat maximum geldt ook voor salarissen en winsten van bestuurders en aandeelhouders in de zorg
• Goede arbeidsvoorwaarden, meer zekerheid en zeggenschap voor medewerkers in loondienst moeten voorkomen dat zorginstellingen een beroep moeten doen op dure detacheringsbureaus of zzp’ers om het rooster rond te krijgen
• Ingehuurde krachten verhogen bovendien de druk voor vaste krachten, omdat ze bijvoorbeeld vaak geen nachtdiensten draaien. Flexwerk blijft daarom alleen mogelijk bij tijdelijke vervanging vanwege ziekte of piekbelasting en voor unieke situaties
• Er komt een transparantieregister voor financiële transacties tussen de farmaceutische industrie en zorgverleners. Patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat geneesmiddelen of hulpmiddelen die zij krijgen voorgeschreven alleen gekozen worden omdat ze de beste keuze zijn, en niet omdat er andere belangen spelen
• GroenLinks/PvdA gaat meer personeel werven voor de ggz, administratieve lasten in die sector terugdringen en het beroep aantrekkelijker maken

SP

• Zorgbestuurders en -verleners verdienen nooit meer dan de minister-president
• Specialisten gaan in loondienst 
• SP zorgt voor een beter salaris en meer zeggenschap voor zorgverleners
• De partij investeert in zorgopleidingen en pakt de hoge werkdruk, managementlagen en bureaucratie aan, zodat zij hierdoor niet weggejaagd worden
• Ook de opleiding tot huisarts verdient investeringen. En er moet financiële steun komen voor jonge artsen die praktijkhouder willen worden
• Huisartsen moeten weer de ruimte krijgen om te doen wat nodig is. Daarom is de overheid straks weer verantwoordelijk voor de praktijkruimte, zodat de huisarts zich kan concentreren op zorgverlening
• Veel eerstelijnszorgverleners staan onder druk. Zo overweegt een groot deel van de fysiotherapeuten te stoppen door lage tarieven en hoge werkdruk. SP investeert in de hele eerste lijn, maakt de zorg weer toegankelijk en betaalbaar en geeft zorgverleners de ruimte om hun werk goed te doen
• Veel mensen in de jeugdzorg zetten zich vol liefde in voor jongeren en gezinnen. Zij horen hier respect, ondersteuning en een goed salaris voor terug te krijgen en daar gaat de SP voor zorgen
• SP introduceert een medisch letselschadefonds dat patiënten snel compenseert bij fouten en medische missers. Het schadebedrag wordt vervolgens verhaald bij de specialist, het ziekenhuis of de zorginstelling. Zo worden jarenlange juridische procedures overbodig
• In elke gemeente komt een mantelzorgpunt waar mantelzorgers terecht kunnen met vragen en hulp. Werkende mantelzorgers krijgen de mogelijkheid om betaald zorgverlof op te nemen

ChristenUnie

• De huisarts blijft waar hij voor is bedoeld: dichtbij en toegankelijk. Meer tijd voor de patiënt bij de huisarts levert betere zorg op en voorkomt meer specialistische zorg
• Mantelzorgers krijgen meer mogelijkheden om toegerust te zijn op hun verantwoordelijkheden. Alle gemeenten maken mantelzorgondersteuning flexibeler. Respijtzorg sluit beter aan op de behoeften van hulpvragers en hun mantelzorgers. Mantelzorgers krijgen meer vertrouwen en minder controle, door de bureaucratie van een mantelzorgverklaring te schrappen
• ChristenUnie investeert in de kwaliteit en beschikbaarheid van personeel in de gehandicaptenzorg 
• Er komen meer praktijkondersteuners GGZ bij de huisarts om verergering van mentale gezondheidsproblemen en inzet van zwaardere gespecialiseerde zorg te voorkomen
• Onnodige regels en doorgeschoten kwaliteitskaders maken werken in de zorg minder aantrekkelijk. ChristenUnie kiest voor vertrouwen in professionals en zet registraties alleen in voor noodzakelijke sturing op hoofdlijnen
• Alle medisch specialisten komen in loondienst. Dit vermindert de prikkel om zo veel mogelijk behandelingen uit te voeren. De Wet normering topinkomens (Wnt) gaat gelden voor iedereen in de gezondheidszorg

Partij voor de Dieren

• Er komen meer huisartsen, vooral in gebieden waar tekorten zijn. Huisartsen krijgen meer tijd voor patiënten. Het aantal patiënten per praktijk wordt niet zozeer leidend en durfinvesteerders worden geweerd
• Leefstijlinterventies krijgen een solide plek in zorgopleidingen 
• De Partij voor de Dieren investeert flink in zorgverleners met ruimte voor (bij)scholing, goede arbeidsvoorwaarden en een salaris waar goed van rond te komen is
• De loonkloof van helpenden en verzorgenden ten opzichte van werk in andere sectoren wordt gedicht
• Zorgmedewerkers krijgen meer te zeggen over de inhoud van hun werk en werkroosters. Zo wordt het ook voor jongeren aantrekkelijker om een baan in de zorg te kiezen én er daadwerkelijk te blijven
• Medische specialisten komen in loondienst 
• De administratieve lasten voor zorgpersoneel gaan omlaag, zodat ze meer tijd overhouden voor de patiënt
• Absurde beloningen, winstuitkeringen en bonussen aan de top van de zorg worden per direct afgeschaft
• Het Stagefonds Zorg blijft behouden zodat voldoende mensen een opleiding voor zorg van de toekomst kunnen volgen
• Er komt een taskforce om verspilling in de zorg op alle fronten tegen te gaan – van onnodige medicatie en overbehandeling tot bureaucratie en inefficiënte organisatie. De taskforce richt zich op het afschaffen van perverse financiële prikkels en op het versterken van de menselijke maat in de zorg
• Er komt meer capaciteit in de zorg. Meer IC-bedden, apparatuur, en vooral meer personeel zorgen voor een algeheel betere zorg en kunnen een eventuele ziekte uitbraak beter opvangen
• De partij ondersteunt het doel om de opleidingen veel generalistischer in te steken
• Mantelzorgers krijgen (financiële) ondersteuning en er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers. Het (kortdurend) zorgverlof krijgt een uitbreiding
• Er komt meer aandacht voor diversiteit binnen zorgopleidingen, zorgbehandelingen en bij medicijnontwikkeling. Hierbij valt te denken aan gezondheidsgerelateerde verschillen tussen sociaaleconomische status, sekse, gender, cultuur en etniciteit. Een toegankelijke, inclusieve gezondheidszorg op maat wordt het uitgangspunt. Ook  wordt discriminatie in zorg actief tegengegaan

SGP

• Er is geen ‘recht op euthanasie’. Artsen moeten worden beschermd tegen druk van familie
• De gewetensvrijheid van zorgprofessionals blijft te allen tijde gewaarborgd. Ook moeten artsen de ruimte hebben om het ‘first do no harm’-principle na te kunnen leven
• Verpleegkundigen en verzorgenden krijgen een salarisverhoging. De SGP wil investeren in hun na- en bijscholing. Ook moet er worden gezorgd voor structurele financiering van stages en vakopleidingen en flexibel opleiden
• Alle nieuwe medisch specialisten gaan in loondienst
• Er komt een landelijke voorziening voor gegevensuitwisseling in de zorg. Dit draagt bij aan de vermindering van regeldruk
• Mantelzorg is vaak geen vrije keuze. Er komt een structurele mantelzorgvergoeding voor wie noodgedwongen zorgtaken op zich neemt
• De positie van ouderenzorgverleners in de eerste lijn en verpleeghuizen wordt versterkt
• De SGP maakt het (financieel) aantrekkelijker voor artsen om een praktijk te starten in plaatsen waar een tekort aan huisartsenzorg of een gebrek aan passende huisvesting is
• In bepaalde regio’s (zoals in Zeeland) is een nijpend tekort aan tandartsen. Door gerichte acties moet dit worden tegengegaan, zoals een nieuwe opleiding in Rotterdam
• Psychiaters gaan, net als huisartsen, meedraaien in avond-, nacht- en weekenddiensten

Forum voor Democratie

• Artsen krijgen meer vrijheden om behandelingen voor te stellen, zodat medische keuzes weer bij de professional en de patiënt liggen, zonder overdreven controledrift van zorgverzekeraars
• FvD vermindert de bureaucratie, bijvoorbeeld door fors te snoeien in de 3.500 zorgindicatoren, en verhoogt structureel de salarissen van zorgmedewerkers 
• Zorgmedewerkers in de lagere loonschalen krijgen een eenmalige salarisverhoging van 12 procent 
• De arbeidsvoorwaarden en cao’s in (academische) ziekenhuizen worden verbeterd, zodat de zorg weer aantrekkelijk is voor personeel
• Huisartsenpraktijken hebben weer voldoende tijd en aandacht voor hun patiënten. Fysiek samenkomen is daarbij van groot belang, zodat de relatie persoonlijk en duurzaam is
• Mantelzorgers krijgen financiële en praktische ondersteuning, zodat zij hun belangrijke rol beter kunnen vervullen en zich ook gesteund weten door de samenleving

JA21

• JA21 wil drastisch snijden in de administratieve laste om daarmee zorgpersoneel vrij te spelen
• De salarissen in de lagere schalen moeten meestijgen met de inflatie 
• Er is een specifieke arbeidsmarktaanpak nodig voor de gehandicaptenzorg. Het benodigde beleid is hier in hoge mate vergelijkbaar met dat van verpleegkundigen en verzorgenden; reductie van administratielasten

Volt

• Volt gaat de loonkloof tussen zorgmedewerkers en andere publieke medewerkers verkleinen. Onder meer door de lonen in de zorg stap voor stap te verhogen
• Voor Volt betekent dit ook dat artsen en medisch specialisten zich dienen te houden aan de Wet Normering Topinkomens
• Bij zorginstellingen wordt werken in loondienst de norm, ook voor medisch specialisten. Onafhankelijk onderzoek is nodig naar hoe het huidige stelsel met maatschappen of medisch specialistische bedrijven geleidelijk kan worden opgeheven, zonder hoge kosten 
• Volt pleit voor een veilige en gezonde werkcultuur in de zorg. De partij investeert in onafhankelijk toezicht op de sociale veiligheid binnen zorginstellingen. Er komt geld voor vertrouwenspersonen en meldpunten. Zorginstellingen moeten bovendien verplicht onderzoeken hoe het gaat met werkdruk, machtsverhoudingen en sociale veiligheid op de werkvloer
• Om het personeelstekort in de zorg aan te pakken, wordt het collegegeld voor mbo- en hbo-opleidingen in zorg en welzijn afgeschaft
• Betere stages, meer persoonlijke begeleiding en uitzicht op een goede baan moeten de opleidingen ook aantrekkelijker maken
• Volt pleit ervoor dat zorgpersoneel eenvoudiger betaalbare woonruimte kan huren of kopen, vooral in steden met een woningtekort. Zorgmedewerkers krijgen voorrang bij sociale huurwoningen en betaalbare koopwoningen. Gemeenten mogen hiervoor speciale regels opstellen
• Long covid wordt erkend als beroepsziekte voor zorgpersoneel dat via werk long covid opgelopen heeft. Volt pleit voor een ruime financiële compensatie en voor meer onderzoek naar long covid
• Het moet makkelijker worden voor zorgpersoneel om over landsgrenzen heen samen te werken en daar te werken waar de schaarste het hoogste is. Volt zet daarom in op de arbeidsmobiliteit van zorgprofessionals binnen de EU door het wegnemen van barrières. Bijvoorbeeld door het faciliteren van gericht (taal)onderwijs
• Mantelzorgers moeten genoeg hulp krijgen, zoals respijtzorg om overbelasting te voorkomen. Ook moet er voldoende financiële steun zijn. In Volts plannen voor het basisinkomen is er extra aandacht voor mantelzorg

DENK

• DENK pleit voor een verplichte training in cultuursensitieve zorg voor alle zorgverleners. Cultuursensitieve zorg moet ook worden opgenomen in de opleidingen van alle gezondheidsprofessionals
• Er moet meer geld vrijkomen voor meer zorgverleners voor ouderen
• De partij wil fors snijden in de administratiedruk zodat zorgverleners zich kunnen bezighouden met zorg verlenen
• De professional en de patiënt moeten meer centraal komen te staan. Dit betekent dat DENK de macht van zorgverzekeraars wil inperken 
• Zorgverleners verdienen een betere beloning

BIJ1

• In plaats van geld te verspillen aan managers, commercie en aanbestedingstrajecten, investeert BIJ1 meer in personeel en kwalitatieve zorg. Zo blijft ook de continuïteit van zorg gewaarborgd
• De zorgprofessional komt weer aan het roer en niet langer mogen regeltjes, financiële verantwoording en overheidsinstanties de dienst uitmaken. BIJ1 sloopt de bureaucratie uit de zorg en zorgt ervoor dat zorgprofessionals indicaties stellen, in plaats van de landelijke overheid en gemeenten
• BIJ1 verlaagt de werk- en regeldruk door de administratieve lasten te verminderen en tijdschrijven af te schaffen
• Ook krijgen alle zorgmedewerkers, van verplegers in de medische zorg tot de jeugdzorgmedewerkers, eerlijkere betaling 
• Mensen die intensief (mantel)zorg bieden, krijgen financiële compensatie met een inkomen en opbouw van WW- en pensioenrechten
• Om het werk van de ervaringsdeskundigen te erkennen en gelijkwaardig te behandelen met andere beroepsgroepen, komt de functie ervaringswerker in de zorg-cao’s
• Voor de betaling van ervaringsdeskundige vrijwilligers komen landelijke richtlijnen
• De inzet van ervaringskennis wordt een vast onderdeel van het curriculum in alle opleidingen voor hulpverleners