Verkiezingsprogramma’s 2025: dit gaat er gebeuren met ons zorgstelsel

De Tweede Kamerverkiezingen zijn alweer in aantocht. We mogen voor de derde keer in vier jaar tijd stemmen op onze voorkeurspartijen en -politici. In het kader daarvan stellen we traditiegetrouw de standpunten over de diverse sectoren in de zorg voor je samen. Dit keer: het zorgstelsel. Wat zijn de standpunten van de politieke partijen op het gebied van zorgverzekeringen, zorgpremies, marktwerking, het eigen risico en alle relevante thema’s hieromheen? Wij zetten ze voor je op een rij.

PVV

• De PVV pleit voor afschaffing van het eigen risico
• De tandarts komt terug in het basispakket
• Meevallers op zorg betekenen een lagere zorgpremie 
• Dure medicijnen moeten sneller vergoed worden 

VVD

• Er komt een lagere maandelijkse zorgpremie in plaats van een lager eigen risico. Wel beperkt de VVD het bedrag dat mensen per keer aan eigen risico kwijt zijn, zodat ze niet direct de volledige som hoeven te betalen
• Zorginstituut Nederland kijkt jaarlijks kritisch naar het basispakket. Als een nieuwe, betere behandeling beschikbaar is, moet alleen daar nog voor betaald worden 
• Behandelingen in de gezondheidszorg worden beoordeeld op de toegevoegde waarde van de behandeling ten opzichte van de bestaande alternatieven en maatschappelijke kosten
• De VVD toetst steviger op wat er in het basispakket komt. Toepassing zal leiden tot een kleiner basispakket en betere zorg omdat minder goede behandelingen uit het basispakket verdwijnen. Daar staat tegenover dat het basispakket zal zorgen voor de beste zorg 
• Zorgverzekeraars en zorgkantoren kunnen de doelmatigheid van zorg verder verbeteren en de kosten beperken, in lijn met de gesloten zorgakkoorden. Er komen daarnaast normen om verspilling en inefficiënties tegen te gaan
• In de langdurige zorg maakt de VVD afspraken met zorgkantoren dat de transformatie naar zorg in de thuissituatie prioriteit krijgt. De manier van indiceren wordt daarop aangepast
• De lappendeken van de zorg met vier organiserende principes (wijk, gemeente, regio, landelijk), vijf verschillende financieringsstromen (Zvw, Wlz, Wmo, Jeugdwet en de Wet publieke gezondheid) en acht sectoren (publieke gezondheid, welzijn, huisartsen, gehandicaptenzorg, ggz, ouderenzorg en algemene ziekenhuizen, revalidatiecentra en academische ziekenhuizen) moet worden opgeschud
• Zorgverzekeraars betalen alleen voor zorg als de zorgaanbieder hierover afspraken heeft gemaakt met deze verzekeraars. Hiermee voorkomt de VVD dat zorgaanbieders te veel of ondermaatse zorg declareren. Zorgaanbieders communiceren duidelijk bij welke zorgverzekeraar hun zorg wel of niet vergoedt wordt
• Zorgverzekeraars moeten expliciet toetsen of de zorg effectief en efficiënt is, en dit eerlijk communiceren met de patiënt
• Ongecontracteerde zorg beperkt de VVD en bouwt de partij op termijn volledig af

BBB

• BBB onderzoekt de mogelijkheid van één wettelijk verplichte basisverzekering met gelijke inhoud en premie, met alleen concurrentie op de aanvullende verzekering. Marktwerking moet er niet zijn op de meest noodzakelijke zorg, maar mag wel in het aanvullende pakket
• Alle bewezen niet-werkzame zorg gaat uit de basisverzekering. Hierdoor kunnen de kosten van de basisverzekering voor iedereen omlaag en kunnen mensen die toch homeopathie of andere niet wetenschappelijk bewezen zorg willen, kiezen voor een aanvullende verzekering die hen past
• In de zorg kunnen zich onvoorziene situaties voordoen, zoals tijdens de corona periode. (Gereserveerde) winsten van zorgverzekeraars moeten voor minstens de helft worden ingezet voor omstandigheden die zich plotseling voordoen. Zo geldt de zorgverzekering ook echt als een verzekering op zorg, waarbij zorgverzekeraars zelf investeren in wachttijdreductie en geld reserveren voor noodsituaties als een pandemie

NSC

• Bestaanszekerheid betekent zorg voor iedereen, ook voor onverzekerde patiënten zoals dak- en thuislozen of uitgeprocedeerde asielzoekers. NSC wil de toegang tot zorg verbeteren en het aantal onverzekerden actief terugdringen
• Het eigen risico mag de toegang tot de zorg niet belemmeren. In plaats van een halvering van het eigen risico in de zorgverzekering kiest de partij voor een beperkte eigen bijdrage van 80 euro per behandeling met een maximum van 385 euro Iemand met bijvoorbeeld astma, die weet dat hij/zij jaarlijks maar één keer naar de dokter hoeft, hoeft dan niet bij één behandeling direct zijn volledige eigen risico te betalen
• Om passende zorg te geven moet de prikkel tot behandelen minder worden. De tijd die wordt uitgetrokken om met de patiënt behandel- en diagnostiekgrenzen te bespreken, moet worden beloond. Regionale afspraken zijn daarvoor nodig, onder leiding van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
• De jaarlijkse tandartscontrole komt in het basispakket. Bezien wordt of de maximum tandartstarieven verlaagd kunnen worden
• NSC zoekt ook naar manieren om de toegang tot anticonceptie drempelloos te maken 
• Daarnaast wil NSC ook bekijken welke niet bewezen zorg uit het basispakket kan
• Voor een verzekerde is het op dit moment vaak volstrekt onduidelijk welke zorg gecontracteerd is onder een natura of combinatiepolis. Voor 1 december van het jaar voorafgaand aan het verzekeringsjaar moet de verzekeraar duidelijk maken welke zorgaanbieders gecontracteerd zijn en hoeveel de verzekerde zelf moet betalen bij de keuze voor een niet-gecontracteerde aanbieder. De toezichthouder ziet er scherp op toe dat er in elke regio voldoende zorg gecontracteerd is en dat duidelijk is waar iemand terecht kan voor een second opinion

D66

• D66 wil dat iedereen recht krijgt op een jaarlijkse tandartscontrole, vergoed vanuit het basispakket
• Het eigen risico blijft, zodat de zorg toegankelijk en betaalbaar blijft. Een algemene halvering klinkt goed, maar leidt tot langere wachtlijsten en hogere premies. Het eigen risico gaat ook niet omhoog, maar je betaalt niet meer dan 150 euro per behandeling. Voor mensen die chronisch ziek zijn en mensen met een beperking gaat het eigen risico met meer dan de helft omlaag
• D66 wil de vijf wetten in de zorg, waaronder de Zorgverzekeringswet, versimpelen. Via één loket en met één indicatie kunnen mensen voor alle zorg terecht, zodat niemand tussen wal en schip valt
• De anticonceptiepil wordt gratis
• Om iedereen de juiste en passende zorg te kunnen bieden, is onnodige of niet-bewezen effectieve zorg niet meer vergoed

CDA 

• In het basispakket zit alleen bewezen effectieve zorg. Zorginstituut Nederland moet strenger en transparanter toetsen bij toelating en vaker het bestaande pakket evalueren, mede op basis van data en transparantie over prestaties. Bewezen niet-effectieve zorg moet uit het pakket. Dat geldt ook voor (her)beoordelen van effectiviteit van dure medicijnen 
• De voorgenomen verlaging van het eigen risico draait het CDA terug. Wel is de partij voorstander van betaling per behandeling, met speciaal oog voor chronisch zieken en mensen met een beperking
• Om het zorgstelsel en toekomstbestendig te houden, zijn hervormingen nodig. De Staatscommissie Zorg komt daarom met concrete voorstellen om de zorg betaalbaar, van hoge kwaliteit en beschikbaar te houden. Het CDA vraagt de commissie om te kijken naar de balans tussen collectieve en individuele verantwoordelijkheid, welke zorg door welke wet geregeld wordt en of populatiebekostiging op onderdelen nodig is
• Zorginnovaties wil het CDA snel en breed toepassen, door waar nodig wetgeving aan te passen en samenwerking tussen zorginstellingen, zorgverzekeraars, gemeenten en innovatieve ecosystemen af te dwingen
• Het CDA stopt met vergoeding van ongecontracteerde zorg, om de groei van het aanbod af te remmen en de zorgverzekeraars aan te moedigen om kosten te drukken en betere kwaliteitseisen te kunnen stellen

GroenLinks/PvdA

• Om de wachtlijsten in de ggz effectief te kunnen aanpakken, maakt GroenLinks/PvdA betere afspraken met zorgverzekeraars over de bekostiging ervan 
• De partij maakt de zorg voor chronisch zieken, onverzekerden en mensen met een kleine beurs toegankelijker
• Het eigen risico wordt stapsgewijs afgeschaft en het vrijwillig eigen risico verdwijnt helemaal
• Door de zorg op een andere manier te financieren, betalen de rijkste Nederlanders meer en de middenklasse minder. Mensen gaan minder premies betalen en een groot deel wordt collectief gefinancierd. Zo kan ook de zorgpremie omlaag
• Voor noodzakelijke zorg zou je geen rekening moeten krijgen. Die kosten moeten uit een gezamenlijke pot komen. Brillen voor kinderen en spraakcomputers komen in het basispakket. En ook een bezoek aan de tandarts of de fysiotherapeut wordt weer vergoed vanuit het basispakket
• De partij gaat de strijd aan tegen farmaceuten door meer medicijnen gezamenlijk in te kopen, strengere eisen te stellen aan publieke subsidies en het afdwingen van prijstransparantie 
• GroenLinks/PvdA pakt de doorgeschoten marktwerking aan en past het zorgstelsel aan zodat samenwerking loont. Samenwerking tussen het sociaal domein, de zorg en zorgverzekeraars wordt dan ook gestimuleerd. Per regio krijgt één verzekeraar de regie en maakt afspraken met zorgaanbieders. Zij bieden één of twee overzichtelijke basisverzekeringen aan, in plaats van het huidige oerwoud aan zorgpolissen

SP

• De SP schaft het eigen risico af, zodat zorg gratis is op het moment dat je hiervan gebruikmaakt
• Er komt een nationaal zorgfonds, waarin ook de tandarts, fysiotherapeut en ggz zijn opgenomen. Dit vervangt de huidige commerciële zorgverzekeraars, zodat zorgverleners met minder bureaucratie te maken hebben
• Zorgpremies worden inkomensafhankelijk waardoor 80 procent van Nederland erop vooruit gaat. Mensen met een laag en middeninkomen betalen daardoor minder en hoeven daarom ook geen zorgtoeslag meer aan te vragen
• Omdat preventie werkt, komt het in het basispakket van de zorgverzekering. Alle bewezen preventieve zorg, zoals controles bij de tandarts, stoppen-met-roken programma’s en leefstijlbegeleiding, worden volledig vergoed
• Anticonceptie zoals de pil, het spiraaltje, condooms en sterilisatie komen in het basispakket. Dat voorkomt dat de rekening hiervoor alleen bij vrouwen komt te liggen en helpt om soa’s, zoals HIV, en ongewenste zwangerschappen te voorkomen
• Iedereen in Nederland heeft recht op zorg, ook als mensen geen zorgverzekering hebben doordat ze bijvoorbeeld dakloos zijn. Totdat armoede en dakloosheid volledig zijn verholpen, zet de SP zich in om zo snel mogelijk te zorgen dat iedereen verzekerd is. Mensen die (nog) geen verzekering hebben krijgen recht op de zorg die zij nodig hebben

ChristenUnie

• De tandarts wordt door veel mensen gemeden in verband met de hoge kosten. Het basispakket wordt uitgebreid met periodieke controle en het herstellen van gaatjes bij de tandarts om te voorkomen dat kleine problemen uitgroeien tot grote gezondheidsproblemen
• Het eigen risico blijft 385 euro. Mensen die standaard hun eigen risico moeten opmaken, zoals chronisch zieken en mensen met een beperking, krijgen een tegemoetkoming
• De zorgtoeslag vervangt ChristenUnie door een uitkeerbare belastingkorting
• De partij halveert de maandelijkse zorgpremie. Het resterende deel wordt verrekend via de loonstrook
• Gespecialiseerde privéklinieken die hoogrenderende inkomsten bij de publieke zorgketen weghouden worden afgebouwd, doordat zorgverzekeraars alleen behandeling in ziekenhuizen vergoeden
• Kosten-effectiviteitsstudies die bepalend zijn voor de keuzes voor het zorgverzekeringspakket nemen ook een betekenisvol leven als uitgangspunt. Het Zorginstituut krijgt meer instrumenten om dit te sturen zodat alleen passende zorg in het zorgverzekeringspakket zit
• Vormen van anticonceptie die bijdragen aan een afname van ongewenste zwangerschappen en abortussen worden opgenomen in het basispakket
• Het counselinggesprek bij de NIPT gaat niet ten koste van het eigen risico

Partij voor de Dieren

• De Partij voor de Dieren pleit voor het volledig afschaffen van het eigen risico en het verhogen van de inkomensafhankelijke bijdrage. Zorgtoeslag is op deze manier overbodig en de maatregel gaat het mijden van zorg door hoge kosten tegen
• Mondzorg wordt weer toegankelijk voor iedereen en komt terug in het basispakket. Nu blijven mensen uit angst voor hoge rekeningen weg bij de tandarts, wat leidt tot ernstigere klachten, hogere kosten en ziekteverzuim
• Gemeenten en zorgverzekeraars springen bij bij huisartsenpraktijken die door te hoge huurkosten in de problemen komen
• Vergoeding voor anticonceptiemiddelen komt voor alle leeftijden terug in het basispakket, evenals sterilisatie
• Vruchtbaarheidszorg komt voor iedereen met een medische of sociale indicatie in het basispakket
• Ook het hiv-preventiemiddel PrEP komt in het basispakket van de zorgverzekering
• Bij het geven van borstvoeding is goede begeleiding en hulp van lactatiekundigen belangrijk. Dit hoort in het basispakket, vindt de Partij voor de Dieren
• Uiteindelijk wil de partij een zorgfonds inclusief uitgebreide dekking van bovengenoemde zaken, zoals mondzorg, fysiotherapie en anticonceptie. Ook uitgaven of kosten van preventie, zoals de diëtist, verslavingszorg en hulp bij stoppen met roken, komen in het basispakket en krijgen volledige vergoeding
• Tot er een hernieuwd zorgfonds is, verplicht de partij zorgverzekeraars mee te betalen aan preventie en positieve gezondheid. Zorgverzekeraars verliezen dan ook hun sturende rol. Tot het zorgfonds volledig is ingevoerd, is hun invloed op zorginkoop, selectie en controle beperkt
• Het Zorginstituut Nederland toetst alle zorg die in het basispakket zit. Voor sommige aandoeningen is er meer tijd nodig om kennis en bewijs over de behandelingen te vergaren. Patiënten in zulke situaties hebben vaak geen alternatief dan een behandeling die nog niet volledig getoetst is. Ook deze behandelingen moeten vanuit het basispakket vergoed worden, zodat iedereen toegang tot een behandeling heeft
• Om te hoge medicijnprijzen te voorkomen en leveringszekerheid te behouden, wordt de opbouw van medicijnprijzen openbaar en waar mogelijk worden goedkopere, merkloze medicijnen gebruikt. Een monopolie op een medicijn mag geen belemmering vormen voor de toegankelijkheid ervan

SGP

• Zorg die niet-bewezen effectief is, wordt niet (langer) collectief gefinancierd
• De overheid gaat ingewikkelde zorgwetgeving vereenvoudigen, zoals voor onvrijwillige zorg en declaratieregelingen voor zorg aan onverzekerden. 
• Effectieve preventie in de zorg vraagt om een wettelijke taak- en rolverdeling tussen overheid, verzekeraars en zorgaanbieders en een structureel preventiefonds voor bewezen effectieve interventies
• De SGP bevriest het eigen risico de komende kabinetsperiode op 385 euro
• Er komt doorlopend onderzoek om te zorgen voor een (kosten)effectiever basispakket
• Gewetensbezwaren tegen verzekeringen blijven erkend. Eventueel nadelige gevolgen van wijzigingen in wet- of regelgeving voor gewetensbezwaarden worden gecompenseerd

• Het polisaanbod van verzekeraars blijft in stand zodat verzekerden keuzevrijheid houden
• De financiering van medische zorg voor dak- en thuislozen vereenvoudigt de SGP. Het onmogelijk zijn om na verlies van baan of adres je zorgverzekering kwijt te raken
• Er komt één centraal hulpmiddelenloket gefinancierd vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw)
• Ook de komende periode wordt de bijbetaling voor geneesmiddelen gemaximeerd per jaar
• De SGP wil tandheelkundige controle opnemen in het basispakket
• Transgenderbehandelingen waarvoor geen aantoonbare medische noodzaak bestaat, worden niet langer collectief vergoed

Forum voor Democratie

• Door het eigen risico te verlagen naar 200 euro, is de zorg weer betaalbaar voor iedereen. De partij zal nooit akkoord gaan met inkomensafhankelijke premies 
• FvD vergoedt de anticonceptiepil volledig, zodat deze voor iedereen toegankelijk en betaalbaar is 

JA21

• JA21 beperkt de groei van het zorgbudget en maakt de voorgenomen verlaging van het eigen risico omgedaan 
• Het aandeel dure geneesmiddelen maakt momenteel zo’n 10 procent uit van het medisch-specialistische zorgbudget. Daarom moet de zogenoemde sluit voor dure geneesmiddelen in stand blijven
• JA21 ziet voor het Zorginstituut een nog belangrijker rol weggelegd om overbodige behandelingen zonder meerwaarde te schrappen
• In het verlengde daarvan onderschrijft JA21 het concept van uitkomstgerichte zorg uit het Integraal Zorgakkoord, met het voorbehoud dat er geen nieuwe bureaucratie moet ontstaan

Volt

• Het is onverantwoord om het basispakket uit te kleden of behandelmogelijkheden te schrappen, omdat er op andere vlakken financiële tekorten zijn. Wat de beste behandeling is, is aan de zorgverlener en de patiënt
• Behandelingen die volgens wetenschappelijk onderzoek niet effectief zijn of niet meer het effectiefste alternatief zijn, mogen wel uit het basispakket verwijderd worden
• Zorgverzekeraars moeten aandacht hebben voor de zorgvraag en mensen niet misleiden met een groot aantal verschillende labels en verschillende polissen voor verschillende doelgroepen. Iedere zorgverzekeraar heeft een acceptatieplicht, dus zou er geen verzekering speciaal voor jongeren of voor hoger opgeleiden moeten zijn. Deze wildgroei aan polissen moet een halt worden toegeroepen
• Volt brengt preventieve en acute mondzorg terug in het basispakket. Door zorg op tijd en laagdrempelig beschikbaar te maken, voorkom je erger wordende klachten en onnodige medische ingrepen.

DENK

• DENK is voor het volledig afschaffen van het eigen risico
• De partij wil dat het geld terecht komt bij de patiënt. Niet in de zakken van de industrie. Door de wet aan te passen zorgt DENK voor lagere geneesmiddelenprijzen, lagere hulpmiddelenkosten en minder geld aan de strijkstok bij zorgverzekeraars. Ook centrale inkoop en prijstransparantie dragen bij aan lagere prijzen
• Voor een lagere zorgpremie voor lage en middeninkomens past DENK de wet aan 
• Het afschalen van het verzekeringspakket moet stoppen. Mondzorg komt in het basispakket, net als tandheelkundige controles en fysiotherapie
• De professional en de patiënt moeten meer centraal komen te staan. Dit betekent dat verzekeraars minder macht moeten krijgen. Patiënten zijn vrij om hun eigen zorgverleners te kiezen, onafhankelijk van contractuele overeenkomsten met zorgverzekeraars

BIJ1

• Een Nationaal Zorgfonds moet de zorgverzekeraars vervangen en dekt alle zorg, inclusief tandheelkunde. Om dit te betalen, komen er progressieve belastingen. Premies en eigen bijdragen worden afgeschaft 
• BIJ1 zet zich in voor vergoeding van afbouwmedicatie middels de taperingstrip 
• Prijsonderhandelingen over medicijnen tussen het ministerie van Volksgezondheid en farmaceuten maakt BIJ1 openbaar, zodra de deal gesloten is. Zo is voor iedereen duidelijk hoeveel de farmaceut aan middelen verdient en hoe waardevol de onderhandelingen zijn
• Transgenderzorg wordt volledig vergoed