TILBURG - Onderzoek van accountancy-researcher Bart Dierynck van Tilburg University en organisatiepsycholoog Hannes Leroy van de Katholieke Universiteit Leuven heeft uitgewezen dat de patiëntveiligheid in ziekenhuizen hoger is wanneer verpleegkundigen onder leiding staan van een hoofdverpleegkundige die ‘doet wat hij/zij zegt'.
Een hoofdverpleegkundige die over deze leiderschapskwaliteit beschikt, creëert een werkomgeving waarin verpleegkundigen zich ook zelf beter aan de protocollen houden en niet bang zijn om eventuele fouten te melden en te bespreken. De combinatie van die twee factoren leidt tot minder medische fouten en daarmee een hogere patiëntveiligheid.
Via een enquête bevroegen de twee onderzoekers 580 (hoofd)verpleegkundigen uit 54 teams in vier Belgische ziekenhuizen. Ze richtten zich daarbij op de paradox die veel verpleegkundigen ervaren als het gaat om patiëntveiligheid. Enerzijds wordt voortdurend gehamerd op het volgen van de protocollen voor de omgang met patiënten; anderzijds wordt ook verlangd dat eventuele fouten gemeld en besproken worden met de leidinggevende. Die tweede eis lijkt te wringen met de eerste: fouten geeft men meestal niet graag toe, vaak uit angst voor represailles.
Dierynck en Leroy laten in hun onderzoek zien dat de hoofdverpleegkundige degene is die deze paradox kan oplossen. "Het gedrag van de hoofdverpleegkundige blijkt een cruciale rol te spelen in beide factoren. De hoofdverpleegkundige die beschikt over de leiderschapskwaliteit ‘doen wat je zegt' laat aan de teamleden zien te allen tijde de daad bij het woord te voegen. Als de teamleden zien dat de leidinggevende afspraken altijd nakomt en zelf de protocollen ook volgt, worden ze gestimuleerd om zelf ook de protocollen te volgen en voelen ze zich veilig om ook eigen fouten bespreekbaar te maken zonder bevreesd te zijn voor eventuele consequenties", aldus Dierynck.
Naar aanleiding van het onderzoek hebben de vier onderzochte ziekenhuizen zelf een trainingsprogramma voor verpleegkundigen opgezet voor het creëren van een veilige werkomgeving, goed omgaan met protocollen en het melden van fouten. "Op deze manier kunnen ziekenhuizen met relatief weinig investeringen de patiëntveiligheid gemakkelijk vergroten", aldus Dierynck.
© Nationale Zorggids / Martijn van Noppen
