Ziekenhuiszorg, ofwel medisch specialistische zorg, is zorg die geleverd wordt in instellingen voor medisch specialistische zorg (IMSZ). Deze instellingen bestaan uit algemene en categorale ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. Algemene ziekenhuizen zijn voor iedereen toegankelijk en hebben veelal een regiofunctie. Categorale ziekenhuizen richten zich op een bepaalde ziekte, ziektegroep of op patiënten van een bepaalde leeftijdsklasse. Daarnaast kent Nederland acht universitaire medische centra (UMC's), ook wel academische ziekenhuizen genoemd. Deze ziekenhuizen bieden net als reguliere ziekenhuizen patiëntenzorg en opleidingsplaatsen voor medisch specialisten maar daarnaast werken zij samen met een universiteit aan medisch wetenschappelijk onderwijs en ontwikkeling. Ziekenhuiszorg wordt in de eerste plaats geleverd door artsen, medisch specialisten en verpleegkundigen. De zorg wordt geregeld in de vorm van een diagnosebehandelingscombinatie (DBC). Dit is het totale traject vanaf de diagnose tot aan de behandeling die daaruit voortvloeit.

 

Een ziekenhuis bestaat uit verschillende afdelingen met elk een eigen functie of specialisatie binnen de ziekenhuiszorg. Patiënten die voor onderzoek, behandeling of ter observatie opgenomen moeten worden, krijgen een bed op een klinische afdeling. Opname kan voor één dag zijn (dagbehandeling) of meerdere dagen (klinische opname). Bijzondere klinische afdelingen zijn de intensive care en hartbewakingsafdeling. Op deze afdelingen worden patiënten verzorgd waarvan de gezondheidssituatie kritiek is. Naast klinische afdelingen voor algemene zorg kent een ziekenhuis vaak diverse poliklinieken. Elke polikliniek is gespecialiseerd in een bepaald type zorg en de artsen behandelen patiënten op afspraak. Vaak gebeurt dit na verwijzing door bijvoorbeeld de huisarts of een andere specialist. Formeel gezien is de afdeling spoedeisende hulp (EHBO of SEH) ook een polikliniek, maar deze wordt meestal gezien als een apart onderdeel van de ziekenhuiszorg. Op deze afdeling worden patiënten geholpen die met spoed medische zorg nodig hebben, bijvoorbeeld bij verwondingen na een ongeluk of (ernstige) acute klachten door ziekte. Daarna worden patiënten wanneer dat nodig is opgenomen op een klinische afdeling. De ambulancedienst, meestal een zelfstandige dienst, werkt direct samen met de spoedeisende hulp. Patiënten die door het ambulancepersoneel niet ter plaatse kunnen worden geholpen, worden op de spoedeisende hulp binnengebracht. Sommige ziekenhuizen hebben als speciale ambulancedienst een traumahelikopter. Daarnaast beschikken ziekenhuizen nog over operatiekamers, diverse laboratoria voor onderzoek en een apotheek voor medicatie.

 

Algemene ziekenhuizen en UMC's bieden reguliere patiëntenzorg aan iedereen die specialistische medische zorg nodig heeft. Dit kan op de spoedeisende hulp wanneer acute medische zorg geboden is of op de (poli)klinische afdelingen. Op klinische afdelingen worden mensen opgenomen die een behandeling of medische ingreep (operatie) nodig hebben bij een ernstige ziekte of verwonding. Deze afdeling neemt ook patiënten op ter observatie of als nader onderzoek nodig is bij onbekende klachten. De huisarts of een andere specialist kan doorverwijzen naar een arts van een van de poliklinieken voor specialistische zorg bij bepaalde klachten voor verder onderzoek of behandeling die niet door de huisarts zelf geboden kan worden. Categorale ziekenhuizen werken hetzelfde als algemene ziekenhuizen maar leggen zich toe op de behandeling van een bepaalde aandoening of ziektegroep, zoals reuma, epilepsie, kanker of oogziekten, of van patiënten binnen een bepaalde leeftijdsklasse, zoals kinderen. 

 

De zorginfrastructuur (het voormalige elektronisch patiëntendossier (EPD)) is een methode van dossiervorming die het voor zorgverleners mogelijk moet maken om op een eenvoudige manier informatie over patiënten uit te kunnen wisselen. Op deze manier hebben zorgverleners een beter beeld van de zorg die aan een patiënt is geleverd en wat voor medicatie daarbij is gegeven. Dit voorkomt dubbele zorg en zorgt voor een helderder beeld van de soort zorg die geboden dient te worden. Het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) heeft de verantwoordelijkheid over de zorginfrastructuur in 2012 overgedragen aan de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ). In oktober 2012 werd vanuit de politiek overeenstemming bereikt over de invoering van deze dienst. Zorgverleners moeten toestemming vragen aan de patiënt als zij gegevens willen registreren. Voor de behandeling moet daarom inzage mogelijk zijn. Patiënten kunnen weigeren om opgenomen te worden of eerdere toestemming intrekken. Zorgverzekeraars hebben geen toegang tot de zorginfrastructuur en er worden geen medische gegevens in opgeslagen.